محمدرضا پورنصراله - کارشناس ارشد
شهریار صبح زاهدی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان
مسعود علیدوست - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان

مطالعات اخیر نشان می دهدفرسایش آبکندی یکی از منابع اصلی رسوب در مناطق فرسایشی می باشد و آبکندها در خطوطی موثر برای حمل رواناب و رسوبات اراضی بالا دست به مناطق پایین دست و کانالهای دائمی عمل می کنند ، و در این نقاط آبکند ها توسعه می یابند.این مطالعه به منظور بررسی اهمیت و گسترش فرسایش آبکندی استان گیلان انجام پذیرفته است ، در این تحقیق توزیع مکانی مناطق آبکندی ، با استفاده از اطلاعات اداره آبخیز داری ، بازدیدهای میدانی نقشه پراکنش آنها با مقیاس1/750000 فراهم گردید. سپس مناطق آبکندی دارای مساحت بزرگتر از500 هکتاررا بصورت دقیق از نظر ویژگیهای اقلیمی ، خاکشناسی، کاربری اراضی و مورفومتریک مورد بررسی قرار گرفت . و اقلیم آنها با استفاده از روش دومارتن گسترده مشخص ‚ سپس درهر اقلیم دو منطقه آبکندی انتخاب و در هر منطقه سه آبکندجهت برداشت نمونه خاک از فاصله50 ، 25 و 75 درصدرأس آبکند،نقشه برداری ازپلان عمومی و نیمرخ طولی واندازه گیری عرض بالاوپائین وعمق آنهاانجام شد.ودر پرسشنامه ای جهت تکمیل اطلاعات صحرائی از قبیل علل ایجاد آبکندها ، کاربری اراضی ، خسارات محتمل در منطقه آبکندی وپائین دست آنها برای هر منطقه تکمیل گردید.آبکندها عمدتا در اطرف زهکشی های طبیعی منطقه ایجاد شده است. دارای پلان عمومی خطی ، پلان راس عمودی ویا تدریجی است و ارتفاع سر آبکند های این مناطق در اکثر موارد کمتر از یک متر می باشدوجزءآبکندهای کم عمق به حساب می آید.ودارای مقطعUشکل درمناطق دشتی وVشکل درمناطق کوهستانی می باشند.عموما دارای خاک سطحی با با فت کلی لومی تا سیلتی کلی و سیلتی کلی لوم می باشند. پوشش گیاهی غا لب اطراف آبکندها مرتعی و وضعیت پوشش گیاهی ضعیف تا متوسط است.به نظرمی رسدکه درمناطق معتدل ومرطوب به ترتیب اهمیت عواملی مانند عدم رعایت اصول جاده سازی وطراحی آ بگذرها، درصدبالای سنگریزه، قطعات سنگی ،فشار چر ای بیش از حددام دراراضی مرتعی( کاهش نفوذ پذیری خاک ) درنتیجه باعث افرایش رواناب می شود، ودرمناطق نیمه خشک عواملی مانندشوری وعدم پایداری خاکدانه ها،عدم رعایت اصول مهندسی درطراحی آب گذرها، درصدبالای سنگریزه،قطعات سنگی و صخره ای درایجادوتوسعه آ بکندها می توانند موثر باشند

فرسایش آبکندی - ایجاد آبکند – گسترش آبکند – راس آبکند- مورفوکلیماتیک- گسترش آبکند– استان گیلان