برآورد میزان فرسایش خاک و راه های جلوگیری از آن، مطالعه موردی در زیر حوزه خلعت پوشان از حوزه آبخیز سد گلپایگان استان اصفهان

فرسایش خاک و بیابانی شدن از جمله فرایندهایی هستند که منابع آب و خاک کشور ما را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تهدید می کند. فرسایش خاک نه تنها باعث از بین رفتن خاک سطحی منطقه شده بلکه به دنبال آن ، کاهش کیفیت محصول و کاهش تولید در محصولات کشاورزی و افزایش رسوب جمع آوری شده پشت سدها ، کاهش نفوذ آب در خاک و نهایتا جریانهای طغیانی و سیل می گردد. این مطالعه در یکی از زیر حوزه های حوزه آبخیز سدگلپایگان واقع در استان اصفهان و بین طولهای جغرافیایی 36ثانیه 50 49 تا 36 ثانیه 0 50 شرقی و عرض جغرافیایی 18ثانیه 11 33 شمالی جهت براورد میزان فرسایش ورسوب منطقه انجام پذیرفت . در این مطالعه از نقشه های زمین شناسی ، خاکشناسی ، منابع قابلیت اراضی و هیدرولوژی در مقیاس 1:250000 و 1:50000 وعکسهای هوایی با مقیاس 1:55000 استفاده شد. مطالعات صحرایی جهت تصحیح نقشه های تفسیری و تکمیل فرمهای عوامل مؤثر درفرسایش (بررسی ابعاد شیارها و گالی ها ) با استفاده از روش MPSIAC و بررسی پروفیل های خاک به منظوربررسی درصد خاک فرسایش یافته انجام گرفت. مطالعات آزمایشگاهی شامل آنالیزهایی بر روی نمونه های خاک شامل آزمایشات اندازه گیری درصد سنگریزهK ، Na، EC، pH Caco3 صورت پذیرفت. نهایتا میزان فرسایش و تحویل رسوب هر زیر حوزه به تفکیک براورد و تجزیه وتحلیل کلی یافته های حاصله صورت پذیرفت ونقشه هاینهایی تهیه گردید. در نتیجه میزان فرسایش سالانه بین 538/5 تا 1180 ton/km2برآورد گردید . سه فاکتور مهم و مؤثر که از نظر فرسایش و رسوبدهی زیر حوزه ها در اولویت قرار گرفتند عبارتند از 1_نوع استفاده از اراضی ، 2- فرسایش در اراضی بالا دست و 3_ پوشش تاجی زمین. بنابراین احیاء پوشش گیاهی به طرق مختلفی همانند اجرای طرحهای مرتعداری ، توسعه پوشش گیاهی با کمک کاهش دام و متناسب کردن مرتع و تنظیم زمان چرا جهت جلوگیری از فرسایش خاک توصیه گردید. همچنین انجام عملیات آبخیزداری جهت کنترل هرزاب و فرسایش که می تواند به وسیله تسطیح و ایجاد رواناب زراعی صورت پذیرد. . از شخم و شیار در دامنه های شیبدار جلوگیری گردد. در نهایت آموزش و ترویج اصول بهره برداری از منابع طبیعی جهت جلوگیری از تخریب بی رویه صورت پذیرد.

Keywords:

حوزه آبخیز , خاک , فرسایش , رسوب , حفاظت , عامل