ارزیابی شاخص ها و عوامل مؤثر بر توسعه کسب و کار و کارآفرینی زنان در ایران (مطالعه موردی استان گیلان)

مقوله کارآفرینی به سرعت در حال گسترش است و کارآفرینی زنان موضوع خاص و مورد توجه سراسر جهان است. بسیاری از محققان معتقدند که فعالیت های کارآفرینی توسط زنان، نقش برجسته ای در سلامت اقتصاد ملت ها دارد. زنان در زمان کوتاهی توانستند با ورود به عرصه کسب و کار تحولات عظیمی در توسعه اقتصادی کشورها ایجاد کنند. چنانچه آمارها نشان می دهد فعالیت های اقتصادی زنان 25 تا 35 درصد کل فعالیت های جهان را تشکیل می دهد. امروزه کشورها و سازمان های بین المللی به این نتیجه رسیده اند که توسعه کارآفرینی زنان تأثیری مثبت و مستقیم در بسیاری از فعالیت های مختلف کشورها داشته است. از یک طرف سبب توسعه اقتصادی و ایجاد فرصت های شغلی می شود و از طرف دیگر می تواند سبب بهبود وضعیت اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی زنان و خانواده های آنان شود. توجه به استعداد و نقش زنان در توسعه کشورها ضرورت دارد. بسیاری از دولت ها در بحران های اقتصادی توانسته اند با اتخاذ تدابیر و سیاست هایی و با بهره مندی از نیروی کار زنان بر بحران های جامعه خود فائق آیند و در مسیر توسعه موفق شوند. اما زنان کارآفرین در بسیاری از کشورهای در حال توسعه با موانع متعدد و جدی روبه رو هستند که مانع موفقیت آنان در فعالیت های اقتصادی می شود. فعالیت های اقتصادی زنان در جهان و جهت گیری آنان به سمت فعالیت های کارآفرینانه به دلایل متعددی از جمله بیکاری، استقلال، کسب درآمد، پایین بودن دستمزدها و عدم رضایت از شغل قبلی است. اما عوامل مختلفی در تسهیل و یا تضعیف این فعالیت ها مؤثر است. بررسی این عوامل می تواند در توسعه فعالیت های کارآفرینانه زنان نقش مهمی ایفا نماید. در این پژوهش به منظور ارائه مدلی جامع از توسعه کارآفرینی زنان، تلاش شده است که مهمترین شاخص ها و عوامل مؤثر شناسایی و رابطه بین آنها تعیین گردد. به این منظور پس از انجام مطالعات نظری و مدل اولیه، توسعه کارآفرینی با شاخص های رشد، ایجاد و نوآوری تبیین و عوامل مؤثر در سه بخش فردی، شبکه ای و محیطی در نظر گرفته شده است. سپس با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه، نظرات خبرگان کارآفرینی استان گیلان مورد تجزیه و تحلیل آزمون های آماری قرار گرفت. پس از ایجاد تغیرات در مدل اولیه، براساس نظر خبرگان، مدل مذکور در جامعه آماری مورد آزمون (47 زن کارآفرین ایرانی) با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون ها نشان داد که نقش عوامل فردی در توسعه کسب و کار زنان ایرانی از سایر عوامل مؤثرتر است. همچنین مهمترین انگیزه ها و اهداف زنان در کسب و کار، نیاز اقتصادی، کسب اعتبار و قدرت در جامعه است و مهمترین ویژگی آنان خلاقیت و انعطاف پذیری است. نتایج بیانگر آن است که زنان کارآفرین با شبکه اولیه ارتباطی، رابطه قوی دارند و عوامل شرایط محیطی کشور، شرایط مساعد و سوق دهنده ای برای توسعه کسب و کار زنان محسوب نمی شود و زنان ایرانی در توسعه کارآفرینی با موانع محیطی جدی روبه رو هستند. در این پژوهش، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار آماری SPSS استفاده شده است. در توصیف متغیرهای جمعیت شناختی از تحلیل توصیفی و به منظور تحلیل داده ها و جهت پاسخگویی به فرضیات تحقیق از آزمون های آماری استفاده شده است. به منظور تعیین شاخص ها و عوامل مؤثر بر توسعه کسب و کار و کارآفرینی زنان، از آزمون دو جمله ای و برای اولویت بندی شاخص ها و عوامل مؤثر در توسعه کسب و کار و کارآفرینی از آزمون تحلیل واریانس فریدمن و جهت آزمون فرضیه ها از آزمون همبستگی استفاده شده است. هدف اصلی در این پژوهش، ارائه یک الگوی بومی از توسعه کسب و کار و کارآفرینی زنان ایرانی است.

Keywords:

توسعه کسب و کار و کارآفرینی , کارآفرینی زنان , عوامل فردی , عوامل شبکه ای , عوامل محیطی