موانع توسعه کارآفرینی زنان روستایی (مطالعه موردی دهستان مینوبار آبادان)

بنا به اظهارات اخیر بانک جهانی، به موازات تغییرات جاری در عرصه جهان نظیر کناره گیری دولت ها از حمایت مستقیم کشاورزان، جریان تمرکززدایی، خصوصی سازی و آزادسازی بازار، شرایط زندگی برای فقرای روستایی و زنان وخیم تر شده است. در حالی که رشد جمعیت تقاضا برای کار را در جوامع روستایی به ویژه در کشورهای غیرصنعتی افزایش داده است، محدودیت منابع تولید از یک سو و رشد مکانیزاسیون از سوی دیگر، عرصه را برای اشتغال نیروی کار روستاها تنگ کرده است که پیامد بارز آن در قالب مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها به روشنی مشهود است. در چنین وضعیتی، توسعه کارآفرینی و پایه ریزی مشاغل کوچک خانگی با بهره گیری از خلاقیت های فردی زنان به عنوان شاغلان پنهان جامعه روستایی، یکی از اولویت های مهم استراتژی های جهانی توسعه به شمار می رود که می تواند سهم بسزایی در توانمندسازی مردم محلی، کاهش فقر و بهبود معیشت کشاورزان خرده پا و خوش نشیان جامعه روستایی داشته باشد. در عین حال مطالعات مختلف نشان می دهند که حتی در ممالک پیشرفته دنیا، جریان حرکت جوامع روستایی به سمت توسعه کارآفرینی به ویژه در مورد زنان تا حد زیادی کند است که این مسأله، تحت تأثیر موانع متعدد و متفاوتی به وجود می آید. در ایران نیز اگر چه طی سال های اخیر توجه ویژه ای به موضوع کارآفرینی زنان روستایی شده و برنامه هایی نیز در راستای آموزش و حمایت از زنان روستایی کارآفرین به اجرا در آمده است، با این وجود هنوز تا دستیابی به وضعیت مطلوب راهی طولانی در پیش است و مشکلات فراوانی در این زمینه به چشم می خورد. بی تردید پیشبرد فرآیند توسعه کارآفرینی زنان روستایی بدون انجام مطالعات میدانی خاص مکانی و شناسایی دقیق عوامل اثرگذار بر این جریان به فراخور شرایط مختلف پیرامونی آن در هر نقطه از کشور امکان پذیر نخواهد بود که اهمیت این موضوع، در نقاط محروم و دور از مرکز دو چندان می نماید. بر این اساس، هدف کلی این تحقیق شناسایی عوامل بازدارنده توسعه کارآفرینی زنان روستایی در دهستان مرزی «مینوبار» از توابع شهرستان آبادان بود. جامعه آماری پژوهش 70 نفر از زنان روستایی دهستان مزبور را شامل بود که به عنوان افراد کارآفرین مورد مطالعه قرار گرفتند. با استفاده از فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 50 نفر از این افراد انتخاب شد. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق از یک نسخه پرسشنامه محقق ساز استفاده شد. روایی محتوایی ابزار اندازه گیری توسط کارشناس امور زنان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان و دو نفر از زنان پیشرو کارآفرین منطقه تأیید شد. پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی و تأیید قرار گرفت (0/83=α). در فرآیند تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار آماری ویژه علوم اجتماعی تحت سیستم عامل ویندوز (WINSPSS11.5) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، متغیرهای بازدارنده توسعه کارآفرینی زنان روستایی منطقه در چهار عامل کلی تحت عناوین اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، شناختی و سیاستگذاری دسته بندی و تلخیص شدند که در مجموع، 53 درصد از واریانس کل متغیرهای مورد مطالعه را تبیین می نمودند.

Keywords:

توسعه روستایی , کارآفرینی , نقش زنان کارآفرین , عوامل بازدارنده , تحلیل عاملی اکتشافی