گرجی موسی پور
داود حسن پناه
حسن حسن آبادی
حمید میرزااردستانی
حمید کریمی

سیب زمینی در کشورهای در حال توسعه به عنوان یک محصول غذایی و سبزی با ارزش مبادله می شود در حالی که در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به عنوان یک غذای عادی روزمره و ارزان به حساب می آید. علاوه بر این، تغییرات در درآمد، تنوع در جیره غذایی مردم و سیاست های دولت ها در هر کشوری، از مسایل در خور توجه و تاثیر گذار بر تولید و مصرف این محصول می باشند. روند مصرف در قاره آسیا، آمریکای لاتین و به طورکلی کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته با سرعت بیشتری رو به افزایش بوده است. مصرف سرانه سیب زمینی و روند آن بسته به موقعیت جغرافیایی، اگرواکولوژیکی، فرهنگ و عادات غذایی و وضعیت اقتصادی متفاوت است. بررسی های به عمل آمده در مورد وضعیت موجود محصول سیب زمینی، محدودیت های تولید و تحقیقات انجام شده، چشم اندازی روشن از جنبه های مختلف این محصول را نشان می دهد. برای ایجاد امنیت غذایی در جامعه، تامین جیره غذایی متعادل، بهره برداری مناسب از امکانات تولید و پتانسیل محصول و همچنین ایجاد اعتماد برای تولیدکنندگان، تدوین و تصویب اهداف در زمینه های مختلف ضروری می باشد. بیمه کشاورزی یکی از مهم ترین سیاست های حمایتی برای توسعه کشاورزی، امنیت غذایی و تولید پایدار سیب زمینی می باشد. میانگین سطح پوشش بیمه مزارع سیب-زمینی در سال های اخیر حدود 15 درصد بوده است. استان های خوزستان، اردبیل، گلستان، چهار محال بختیاری، منطقه جیرفت و کهنوج، سمنان، فارس، اصفهان، همدان و خراسان به ترتیب بیشترین سطح پوشش بیمه را در کشور به خود اختصاص داده-اند. بالا بودن سطح پوشش بیمه سیب زمینی در مناطق مذکور، حاکی از بالا بودن ریسک تولید سیب زمینی در آن مناطق است. صندوق بیمه محصولات کشاورزی، به عنوان متولی بیمه محصول سیب زمینی، تاکنون خسارت ناشی از پنج عامل قهری سیل، تگرگ، سرما، یخبندان و زلزله را تحت پوشش قرار داده است. تگرگ، فاجعه ای طبیعی برای همه مرم به ویژه کشاورزان محسوب می گردد. خسارت تگرگ به فراوانی و شدت بارش بستگی دارد اما به دلیل اهداف متعددی که پژوهش های مختلف دنبال می کنند ارایه یک مقیاس واحد برای ارتباط این دو عامل میسر نیست. معمولا در صنعت بیمه، برای محاسبه ریسک خسارت تگرگ در هر ناحیه، از فراوانی بارش (بر حسب روز) و میانگین خسارت وارده که از نظر آماری معنی دار است، استفاده می کنند. مطالعات مزرعه ای برای برآورد میزان خسارت ناشی از تگرگ شامل شبیه سازی تخریب تگرگ از راه قطع اندام های هوایی گیاه صورت می گیرد. در برخی از مواقع نیز از ابزارهای لوله ای شکل برای به حرکت در آوردن قطعات یخ در ابعاد مختلف برای ارزیابی تاثیر اندازه ذرات تگرگ استفاده می-گردد. نتایج بررسی ها نشان داد که ارتباط مناسبی بین تخریب مصنوعی و خسارت واقعی وجود دارد و میزان خسارت وارده و حد تحمل گیاه نسبت به عوامل خسارت زا در مراحل مختلف رشد متفاوت می باشد. در حال حاضر، ارزیابی خسارت مزارع سیب زمینی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و جایگزینی داده ها در فرمول درصد خسارت انجام می گردد. روش مورد استفاده برای سیب-زمینی به دلیل در نظر نگرفتن خصوصیات گیاه (غده بودن) و تنظیم مراحل مختلف رشد سیب زمینی براساس گلدهی دارای اشکالاتی است. بنابراین این دستورالعمل حاضر تلاش دارد تا با ارایه استانداردهای شناسایی عوامل قهری و نحوه صحیح برآورد خسارت در مراحل مختلف رشد، کارشناسان بیمه را در ارزیابی صحیح خسارت های وارده به مزارع سیب زمینی یاری نماید.