احمد اصغرزاده
پیمان کشاورز
عبدالحسین ضیائیان
جلال قادری
کبری ثقفی
ندا علیزاده
مهدیه شمشیری پور
الهام شمشیری پور
ویدا همتی
ولی فیضی اصل
فرهاد رجالی
اشرف اسمعیلی زاد
میترا افشاری علی آباد
حسین بشارتی کلایه
هوشنگ خسروی
علیرضا فلاح
مهناز فیض الله زاده اردبیلی

میکروارگانیسم های هتروتروف اکسید کننده گوگرد، از مواد آلی به عنوان منبع کربن و انرژی استفاده می کنند، در صورت وجود منابع گوگرد، معمولا ترکیبات اکسید شده گوگرد، پس از رشد فعال باکتری، در درون سلول ها تجمع می یابند، با این وجود هنوز نقش هتروتروف ها در اکسایش گوگرد عنصری موجود در اکوسیستم خاک، چندان روشن نیست،. البته شواهد غیرمستقیم نشان می دهد که هتروتروف ها در اکسایش گوگرد خاک، نقش مهمی دارند. تحقیقات نشان داده است که حتی اگر در خاکی که فاقد باکتری های جنس تیوباسیلوس باشد، ولی در آن مواد آلی و انواع میکرو ارگانیسم های هتروتروف حضور داشته باشند اکسایش گوگرد رخ می دهد، تعداد زیادی از باکتری های هتروتروف می توانند ترکیبات گوگردی را اکسید نمایند، اما نقش آنها در اکوسیستم های مختلف نامشخص است و ممکن است در محیط های خاصی نقش آنها مهم تر از نقش تیوباسیلوس های شیمیولیتوتروف نیز باشد . بطوری که در مطالعات اکسیداسیون گوگرد در خاک ، نشان داده شده است که افزودن مواد آلی به خاک تیمار شده با گوگرد، باعث افزایش اکسیداسیون گوگرد و کاهش pH می شود . در بعضی مطالعات دیگر نشان داده شده است که هتروتروف های اکسید کننده گوگرد، فراوان ترین اکسید کننده های گوگرد هستند .به همین خاطر تمامی اطلاعات موجود در منابع نشان میدهد که تمامی باکتری های خاک چه آنها که اکسید کننده هتروتروفی گوگرد هستند و چه آن گروه از باکتری ها که در این چرخه دخیل نیستند ، پس از مصرف گوگرد تحت تاثیر قرار می گیرند. طبعا با توجه به شرایط نامساعد اقلیمی و فقدان مواد آلی در خاکهای کشور و مقدار زیاد آهک و واکنش قلیایی خاکها به عنوان بستری برای تامین شرایط فیزیکی و رطوبتی مناسب ، انتظار می رود که جمعیت باکتری های هتروتروف اکسید کننده گوگرد نسبت به بسیاری از اقالیم که دارای رطوبت و مواد آلی قابل توجهی هستند، در خاکهای کشور ما کمتر تحت تاثیر مصرف گوگرد قرار گیرند. لذا در این تحقیق تاثیر مصرف سطوح Kg S/ha2000،1000، 500 و صفر ، همچنین مصرف سه سطح فسفر, ،صفر100، 150 Kg/ha Super phosphate در 3 استان خراسان رضوی ،کرمانشاه و استان فارس با مقادیر مصرف گوگرد تحت تاثیر کشت ذرت و عدم کشت ذرت انجام و تاثیر فاکتورهای مذکور بر جمعیت باکتری های هتروتروف اکسید کننده گوگرد ، جمعیت کل باکتری های خاک و همچنین جمعیت باکتری های جنس باسیلوس اسپور دار گرم مثبت مورد بررسی قرار گرفت تا بتوان ، تخمینی از تاثیر عوامل فوق بر فراوانی این باکتری ها را بدست آورد . بررسی نتایج نشان داد که در استان فارس گوگرد تاثیر آماری بسیار معنی دار افزایشی (α =0.01) بر روی جمعیت باکتری های هتروتروف اکسید کننده گوگرد در خاک دارد، ولی اثرات گوگرد بر جمعیت باکتری های باسیلوس اسپوردار منفی بوده(α =0.01) و سبب کاهش جمعیت این نوع باکتری ها در خاک شده است و این اثرات منفی از مقادیر مصرف 500 کیلوگرم در هکتار شروع میشود، ولی تاثیر منفی گوگرد بر جمعیت کل باکتریها در این استان از مقادیر بیش از 1000 کیلوگرم تظاهر معنی دار پیدا میکند. این تاثیر منفی نشانگر ظهور اثرات ضد باکتریایی گوگرد در خاک حتی در غلظت های 500 کیلوگرم در هکتار میباشد. نتایج در این استان نشان داد که کشت گیاه میتواند به دلیل افزایش فعالیت در منطقه ریزوسفری اثرات سو گوگرد را بر کاهش جمعیت باکتری های باسیلوس اسپوردار و همچنین جمعیت کل باکتری ها بطور معنی داری کاهش دهد، به عبارتی محیط ریشه، به دلیل حضور ترشحات حاصل از متابولیت های ساخته شده در اندامهای هوایی و همچنین سلولهای ریشه دفع شده که به عنوان غذا توسط میکرو ارگانیسم ها مورد تغذیه قرار میگیرد، سبب افزایش جمعیت انواع باکتری ها در محیط ریشه میگردد ، از اینرو کشت گیاه در مزارعی که گوگرد در آنها مصرف شده است برای کاهش تنش میکروبی قابل توصیه است.آنچه در این تحقیق بسیار شاخص نشان داده شده، این است که اثرکشت گیاه ذرت حتی بر باکتری های اتوتروف اکسید کننده نیز مثبت بوده است و نشان میدهدکه کشت گیاه ذرت از طریق ایجاد محیط فیزیکی و رطوبتی مناسب در اطراف ریزوسفر با افزایش جمعیت باکتری های اتوتروف اکسید کننده گوگرد ، به افزایش شدت واکنش و اکسیداسیون گوگرد کمک کند و از این طریق زمان تاثیر گذاری گوگرد بر خاک در زمان کوتاهتری رخ مدهد و در واقع میتوان انتظار داشت که در کشت بعد از ذرت اثرات گوگرد بطور بارزتری ظهور نماید .از طرفی، افزایش جمعیت انواع باکتری های هتروتروف و اتوتروف اکسید کننده گوگرد در اثر مصرف گوگرد، نشانگر فعال شدن تولید اسید سولفوریک به عنوان محصول مورد انتظار از مصرف گوگرد است و نشان میدهد که گوگرد مصرف شده، دارای پتانسیل کافی برای دیسپرس شدن بوده است و ساختمان و فرمولاسیون مناسب را برای تجزیه بیولوژیک داشته است که انواع باکتری های اکسید کننده گوگرد با تغذیه از آن جمعیت فعال خود را در خاک افزایش داده و پتانسیل تولید اسید سولفوریک مورد انتظار را نیز افزایش داده اند به نظر میرسد که با مصرف گوگرد جمعیت آنها برای تجزیه کامل گوگرد کافی باشد در نمودارهای 3-1 تا 3-6 اثرات مصرف مقادیر گوگرد بر جمعیت باکتری های هتروتروف و اتوتروف اکسید کننده گوگرد و همچنین بر جمعیت باکتری های باسیلو س اسپوردار و جمعیت کل باکتری ها تحت تاثیر کشت و مستقل از کشت نشان داده شده است .در استان خراسان نیز همانند استان فارس مصرف گوگرد دارای اثر افزایشی معنی دار بر جمعیت باکتری های اکسید کننده گوگرد هتروتروف بسیار معنی دار بود (α =0.01) و تاثیر تیمارها با افزایش مصرف گوگرد افزایش یافت. مصرف گوگرد به عنوان یک ماده غذایی برای این گروه از باکتری ها در خاک، در اثر فراهم شدن رطوبت کافی و تهویه مناسب مورد تغذیه قرار گرفته و سبب افزایش جمعیت این باکتری ها شده است .و از طرفی تلقیح خاک با باکتری تیوباسیلوس در این تیمارها جمعیت اولیه را برای عملکرد باکتری های اتوتروف در خاک فراهم نموده است چون این نوع باکتری ها اغلب در خاکهای زراعی بسیار نادر هستند و مصرف