مسعود رفیعی
کیانوش حمیدیان
خسرو بور
علی میناپور

در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل تولید ارقام معرفی شده داخلی گندم در تراکم های مختلف کاشت در مزرعه کشاورزان به بهره برداران، دو عامل رقم و تراکم کاشت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار و در سه شهرستان کوهدشت، خرم آباد و نور آباد در سال زراعی 96-1395 با همکاری کشاورزان، مروجین و کارشناسان زراعت مناطق مذکور مورد ارزیابی قرار گرفت. در مناطق سرد و معتدل (به ترتیب نور آباد و خرم آباد) از سه رقم داخلی گندم شامل آذر-2، اوحدی و باران و در منطقه گرم کوهدشت از سه رقم داخلی گندم شامل کریم، کوهدشت و قابوس استفاده شد. عامل تراکم درهر سه منطقه شامل چهار میزان بذر 120، 170، 220 و 270 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که در منطقه سرد نورآباد، با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل رقم در تراکم، بیشترین عملکرد دانه از رقم باران با مصرف 220 کیلوگرم بذر در هکتار معادل 2329 کیلوگرم در هکتار و سپس مصرف 170 کیلوگرم بذر در هکتار معادل 2309 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. در منطقه معتدل خرم آباد، اثر رقم و تراکم بر عملکرد دانه معنی دار نبود، اما عملکرد رقم اوحدی با میانگین 2895 کیلوگرم در هکتار نسبت به دو رقم دیگر بیشتر بود و میزان مصرف بذر 120 کیلوگرم در هکتار بدون تفاوت معنی دار با سایر تراکم ها، عملکرد دانه معادل 2587 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در منطقه گرم کوهدشت نیز اثر رقم و تراکم بر عملکرد دانه معنی دار نبود، رقم قابوس با عملکرد 1811 کیلوگرم در هکتار تولید بیشتری نسبت به دو رقم دیگر نشان داد. همچنین کمترین میزان مصرف بذر یعنی 120 کیلوگرم در هکتار تولید دانه ای معادل 1797 کیلوگرم در هکتار قابل داشت. برآیند مناسب وزن هزار دانه، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله موجب افزایش تولید در تیمارهای برتر گردید. در مجموع، مصرف حداکثر 220 کیلوگرم بذر در هکتار (تراکم 550 الی 600 بذر در متر مربع) با استفاده از رقم باران برای اقلیم سرد نورآباد، مصرف 120 کیلوگرم بذر در هکتار (تراکم 350 الی 300 بذر در متر مربع) با استفاده از رقم اوحدی برای اقلیم معتدل خرم آباد و مصرف 120 کیلوگرم بذر در هکتار (تراکم 350 الی 300 بذر در مترمربع) با استفاده از رقم قابوس برای اقلیم گرم کوهدشت توصیه می شود. مصرف بیشتر بذر جز تحمیل هزینه اضافی بر تولید گندم، نتیجه مثبتی در پی نخواهد داشت.کلمات کلیدی: پایگاه نوع آوری، گندم داخلی، عملکرد دانه.