محمد جعفر آقایی
مهدی زهراوی
عیسی ظریفی
میرجمالدین پور پیغمبر
یعقوب اوجانی

گندم هگزاپلویید زراعی نسبت به والدین وحشی خود برای بسیاری از صفات مهم زراعی دارای تنوع نسبی کمتری بوده و برای برخی صفات از قبیل مقاومت به برخی بیماری ها فاقد تنوع لازم می باشد. درحالیکه والدین وحشی آن عموما دارای تنوع بیشتری بوده و برای بسیاری از صفات مهم زراعی، منابع ژنتیکی لازم در میان آنها موجود است. به همین جهت در سالهای اخیر توجه بهنژادگران به تولید گندم سینتتیک و استفاده از تنوع ژنتیکی گونه دیپلویید Ae.tauschii جلب گردیده است. در طرح حاضر 50 نمونه از کلکسیون Ae.tauschii ایران به همراه 20 لاین ایرانی دوروم که دارای قدرت ترکیب پذیری بالایی بودند در طی سالهای 94-93 و 95-94 در مزرعه پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشت و در زمان گلدهی لاینهای دوروم اخته شده و با گرده لاینهای Ae.tauschii تلقیح گردیدند. سپس با استفاده از روش نجات جنین و به دنبال آن دوبل کردن کروموزمها با روش استفاده از تیمار کلشیسین نتاج تثبیت گردیدند. در مجموع در این پروژه تعداد 326 تلاقی انجام گردید و پس از انجام تلاقی ها تعداد 144 عدد بذر نارس جمع آوری و در آزمایشگاه بر روی محیط کشت G5 کشت گردید. تعداد 83 گیاهچه به این روش تولید گردید. گیاهچه ها با استفاده از روش فلوسیتومتری ارزیابی شده و 16 بوته هیبرید جدا گردید. بوته های هیبرید در فضای آزاد ورنالیزه شده و سپس تحت تیمار کلشی سین قرار داده شدند. تیمار کلشیسین موجب آسیب زیادی به بوته ها شده و 5 بوته زنده باقی ماند که تنها دو بوته به خوشه رفتند و بذر تولید کردند. بنظر می رسد باید با استفاده از نیروی تکنیسین آموزش دیده تعداد و کیفیت تلاقی ها را افزایش داده و همچنین آزمایشات دقیق تری برای بهینه سازی استفاده از تیمار کلشیسین انجام گیردکلمات کلیدی: تلاقی بین گونه ای، آژیلوپس، گندم دوروم