علی براتی
علیرضا تاران
فریبا پورپناهی

به منظور احیا، ارزیابی و نگهداری منابع ژنتیکی گندم موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات، این طرح به مدت سه سال زراعی (96-1393) به اجرا درآمد. در مجموع سه سال زراعی تعداد 5050 شماره (Accession) گندم از ژنوتیپ های بومی و غیر بومی گونه های مختلف موجود در کلکسیون به صورت دو خط به طول یک متر بر روی یک پشته به فاصله 30 سانتیمتر از یکدیگر در مزرعه بخش تحقیقات غلات در کرج کشت گردیدند. شاهدهای مورد استفاده عبارت بودند از: در سال اول ارقام پیشتاز، پیشگام، سیروان و سیوند، در سال دوم ارقام بهاران، پارسی، پیشگام، سیروان و سیوند و در سال سوم بهاران، پارسی، رخشان، سیروان وسیوند. در طول دوره رشد ضمن مراقبتهای زراعی لازم از صفات تاریخ سنبله دهی، ارتفاع بوته، کرکدار یا بی کرک بودن، ریشک دار یا بی ریشک، طول دوره پرشدن دانه، رنگ بذر، رنگ سنبله و تاریخ رسیدن یادداشت برداری به عمل آمد. محاسبه پارامترهای آماری میانگین، واریانس، ضریب تنوع، انحراف استاندارد صفات نشان داد که صفات مورد مطالعه از تنوع خوبی برخوردار بودند. در بین کل نمونه های مورد ارزیابی تعداد روز لازم برای رسیدگی زودرس ترین ژنوتیپ 151 روز و برای دیررس ترین نمونه، 179 روز بود. کوتاه قدترین ژنوتیپ دارای ارتفاع 17 سانتیمتر و بلند ترین ژنوتیپ دارای 185 سانتیمتر ارتفاع بود. مقایسه بین میانگین صفات شاهدها و ارقام شاهد نشان دهنده آن بود که ژنوتیپ های مورد بررسی قابلیت استفاده در برنامه های به نژادی را دارند. پس از برداشت و بوجاری ژنوتیپ ها، ارزیابی و مقایسه مشخصات بذور جدید با بذور قدیمی ، اقدام به جایگزینی بذور، ثبت اطلاعات و نگهداری آنها گردید(80 گرم بذر به انضمام دو عدد سنبله). واژه های کلیدی: تنوع، ژنوتیپ، گندم، کلکسیون.