گزارش معرفی لاین جدید گندم نان رقم سارنگ (S-۹۱-۱۵ ) (PRL /۲*PASTOR /۴/CHOIX /STAR/۳/HE۱ /۳*CNO۷۹ //۲*SERI) مناسب کاشت برای اقلیم گرم و خشک جنوب کشور

لاین S-۹۱-۱۵ با شجره PRL/ ۲*PASTOR/۴/ CHOIX/ STAR/۳/HE۱ /۳*CNO۷۹ //۲*SERI, ، انتخاب شده از خزانه بین المللی ۴۲IBWSN دریافت شده از مرکز تحقیقات بین المللی ذرت و گندم (CIMMYT) است که در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸، به کشور وارد و در دو ایستگاه داراب و دزفول مورد ارزیابی قرار گرفت. در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹، این لاین به آزمایش مقایسه عملکرد یکنواخت مقدماتی (Preliminary Regional Wheat Yield Trial) اقلیم گرم جنوب کشور که در دو ایستگاه تحقیقاتی داراب و دزفول و در شرایط غیرتنش (نرمال) اجرا گردید، وارد شد. لاین مذکور با شماره ۷۵ در آزمایش مقدماتی یکنواخت در مقایسه با ارقام شاهد چمران، افلاک، دز و تفتان و با ۱۹ درصد برتری عملکرد نسبت به رقم افلاک، ۹ درصد نسبت به رقم دز و ۶ درصد برتری نسبت به شاهد تفتان،گزینش شده و در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ به آزمایش مقایسه عملکرد تکراردار پیشرفته (Advanced Regional Wheat Yield Trial) آن اقلیم وارد و با شاهد چمران، چمران ۲ و افلاک مورد مقایسه قرار گرفت. برتری عملکرد دانه ۴ درصدی لاین مذکور در مقایسه با رقم چمران ۲ و برتری ۵ درصدی نسبت به رقم افلاک و تحمل به بیماری زنگ زرد آن موجب شد که در آزمایش یکنواخت سراسری اقلیم گرم و خشک جنوب که از سال زراعی ۹۳-۱۳۹۱ به مدت دو سال زراعی و در شش ایستگاه اقلیم گرم و خشک جنوب کشور اجرا گردید، مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این مطالعه نشان داد که لاین جدید دارای پایداری عملکرد دانه در ایستگاههای مورد ارزیابی بوده و به عنوان لاین کاندید برای نامگذاری در فرآیند تکثیر بذر و بررسیهای تحقیقی- ترویجی قرارگرفت. ارزیابی این لاین در خزانه بیماری زنگ زرد نشان داد که این لاین به بیماری زنگ زرد در مناطق با شدت بیماری بالا (زرقان، اسلام آباد، مشهد، کرج، مغان ، دزفول، بروجرد و اردبیل)، واکنشM۴۰-۰داشت. لاین S-۹۱-۱۵ در مرحله گیاه کامل نسبت به بیماری زنگ قهوه ای گندم در مناطق مورد ارزیابی (اردبیل، گرگان، ساری، بروجرد، مغان، مشهد، دزفول و اهواز) دارای واکنش نیمه حساسیت نسبت به جدایه های جنوب و حساسیت نسبت به جدایه های شمال کشور بود. در طی چهار سال بررسی واکنش لاین جدید، در کشور کنیا نسبت به نژاد Ug۹۹ زنگ سیاه در شرایط مزرعه، واکنش نیمه حساس تا حساس مشاهده شد. اما این لاین در سایت مغان واکنش مقاومت و در سایت های اردبیل و کلاردشت واکنش های نیمه حساس تا حساس نشان داده است. از نظر کیفیت نانوایی بررسی های متعدد کیفی حاکی از آن بود که این لاین در گروه بسیار خوب قرار داشته و درصد پروتیین آن ۱۲/۷درصد بود. بررسی های تحقیقی- ترویجی در مزارع زارعین اقلیم جنوب کشور شامل دو منطقه در داراب استان فارس و مناطق گرم استان خراسان رضوی نیز حاکی از برتری این لاین بود به طوری که، نتایج آزمایشات تحقیقی- ترویجی که در استان های فارس و خراسان رضوی انجام شد، نشان داد که لاین S-۹۱-۱۵ ، از لحاظ میانگین عملکرد نسبت به رقم چمران ۲، شاهد آزمایش در دو منطقه از داراب، بترتیب با میانگین عملکرد ۵۸۵۰ در برابر ۵۰۱۰ کیلوگرم در هکتار ۱۶ درصد و نسبت به شاهد چمران ۲ ، شاهد آزمایش در درگز و گناباد استان خراسان رضوی، بترتیب با میانگین عملکرد ۶۲۵۰ و ۵۳۶۰ در برابر ۵۱۰۰ و ۴۴۰۰ کیلوگرم در هکتار ۱۶ و ۱۷ درصد برتری داشته است. در مجموع با توجه به نتایج بررسی های انجام شده که نشان دهنده پتانسیل عملکرد دانه بالا، مقاومت به بیماری زنگ زرد و ریزش دانه، کیفیت بسیار مطلوب آن برای تهیه نانهای ایرانی این لاین، نامگذاری و معرفی آن برای کشت در مناطق گرم جنوب (مناطق شمالی و جنوبی استان خوزستان، مناطق جنوبی استان فارس، مناطق گرم استان های لرستان، کرمان، خراسان رضوی و کرمانشاه) پیشنهاد می گردد.