مجتبی اکرم
فواد تاجیک
ام البنین تاجیک
حسام الدین غلامی

حدود 40 درصد از غذای مردم جهان در اراضی فاریاب تولید می شود و تنها نزدیک به یک چهارم این زمین ها سامانه زهکشی دارند. براوردها نشان می دهد که تا سال 2030 تنها می توان 12 درصد به منابع آب افزود. تا این سال، برای تامین غذا، مقدار تولید اراضی فاریاب باید 80 درصد افزایش یابد. چنین افزایشی تنها با مدیریت بهتر منابع آب امکان پذیر است. ابزار مدیریتی مبتکرانه ای مانند زهکشی کنترل شده افق روشنی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی را نوید می دهد. این روش نه تنها در مصرف آب صرفه جویی می کند، بلکه از حجم زیاد زه آب نیز می کاهد و به بهبود کیفیت شیمیایی آب خروجی کمک می کند، دو موضوعی که سامانه های زهکشی کشور، بویژه در استان خوزستان، بشدت از آن رنج می برند. تحقیقات بسیار کمی در زمینه زهکشی کنترل شده در ایران انجام شده است. در کشورهای دیگر نیز تجارب موجود به اندازه ای نیست که کشاورزان عادی بتوانند آن را به کار برند. زهکشی کنترل شده امروزه نه تنها در کشورهای پیشرفته ای مانند آمریکا و کانادا و کشورهای اروپایی، بلکه در کشورهایی مانند مصر و پاکستان نیز به گستردگی مورد استقبال و کاربرد قرار گرفته است. درهرحال، پژوهش های موفق و گسترش فزاینده این روش در جهان به اندازه ای است که می توان کاربرد آن را در برخی نقاط ایران و بویژه خوزستان نیز موفقیت آمیز پیش بینی کرد.محققان عقیده دارند که زهکشی کنترل شده در آینده، چه در مناطق مرطوب و چه در مناطق خشک، جزیی کلیدی از مدیریت پایدار آب خواهد بود و نقش مدیریتی فعالی را در بهره برداری از منابع آب بازی خواهد کرد.این نشریه کوششی است در این راه تا سیاستگذاران، مهندسان مشاور، کارشناسان آبیاری و زهکشی، مروجان، کشاورزان و دوست داران محیط زیست را با روش زهکشی کنترل شده و فواید ارزنده اش آشنا کند و راهنمایی کلی برای طراحی و مدیریتش باشد.