براتعلی غلامی
مهدی فراوانی
فریده ثقفی خادم
عبدالکریم نگاری
علیرضا کاملی

گل محمدی یکی از گیاهان مهم استان خراسان رضوی محسوب می شود که در حال حاضر در شهرستان های مختلف استان مورد کشت و کار قرار می گیرد و سطح زیر کشت آن در حال افزایش است. اهمیت این گیاه از جنبه های مختلف اقتصادی، دارویی و بهداشتی و سازگاری آن با شرایط محیطی مختلف زمینه توسعه کشت آن را فراهم نموده است که می تواند اشتغال زایی و درآمد مناسبی برای کشاورزان استان داشته باشد. این پژوهش به منظور بررسی میزان عملکرد گل و اسانس 11 ژنوتیپ برتر گل محمدی در سه منطقه مختلف (گناباد، جلگه رخ در تربت حیدریه و گلمکان) انجام گرفت. پس از ریشه دار شدن قلمه های انتخابی از پایه های مادری در شرایط گلخانه، ژنوتیپ های منتخب در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در سه منطقه کشت گردیدند. از هر ژنوتیپ تعداد 27 پایه در سه منطقه با فواصل 3*4 متر کشت گردید و پس ازکاشت صفات مختلف یادداشت برداری و سپس داده ها آنالیز شدند. نتایج تجزیه واریانس برای صفات مورد بررسی شامل تعداد گل، عملکرد گل و گلبرگ، درصد و عملکرد اسانس در مناطق کشت شده و برای ژنوتیپ های مختلف، اختلاف معنی داری در سطح 1% را نشان دادند که دلالت برتنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مورد مطالعه دارد. مقایسه میانگین های عملکرد گل و صفات مختلف در ژنوتیپ های مورد بررسی در مناطق کشت شده تفاوت زیادی را نشان دادند. در هر سه منطقه و سالهای مختلف کشت ژنوتیپ فارس1 بالاترین میانگین عملکرد گل را به خود اختصاص داد و ژنوتیپ های خراسان جنوبی، اصفهان 9 و 5 نیز عملکرد مناسبی داشتند. ژنوتیپ های دایم گل و کرمان کمترین عملکرد گل را تولید نمودند. بر اساس نتایج حاصله از بین ژنوتیپ های مورد بررسی بیشترین عملکرد اسانس مربوط به ژنوتیپ خراسان رضوی 3 در ایستگاه گناباد با مقدار 17/1 گرم در بوته و کمترین عملکرد اسانس مربوط به ژنوتیپ دایم گل در ایستگاه جلگه رخ و گلمکان به میزان 047/. گرم در بوته بدست آمد. کلمات کلیدی: گل محمدی، عملکرد، ژنوتیپ، اسانس.