شهرام شاهرخی خانقاه
مصطفی منصور قاضی
مریم فروزان
علی محمدی پور
ناصر خالدی
علی اکبر حسنی

گندم با بیشترین سطح زیر کشت در بین محصولات زراعی، مهم ترین محصول زراعی کشور است. سن گندم در بسیاری از مناطق کشور با وارد کردن خسارت کمی و کیفی به عنوان آفت درجه یک این محصول شناخته می شود. این آفت در حال حاضر با بیشترین سطح سمپاشی نسبت به سایر آفات، بزرگترین معضل گیاه پزشکی کشور است. در این تحقیق کارایی دز توصیه شده شرکت ( 75 میلی لیتر در هکتار) و دز کاهش یافته (45 میلی لیتر در هکتار) حشره کش دلتامترین عرضه شده توسط شرکت بایر پارسیان با نام تجاری دسیس (EC 100) در مقایسه با دز یک لیتر در هکتار حشره کش فنیتروتیون (EC 50%) در سه منطقه ارومیه، کامیاران کردستان و ورامین در سال 1395 بررسی شد و در تیمار شاهد از آب استفاده شد. اثر تیمارها روی جمعیت سن گندم سه، هفت و چهارده روز پس از سمپاشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار روی پوره های سنین دوم و سوم سن گندم بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین تاثیر دزهای 75 و 45 میلی لیتر در هکتار دسیس (EC 100) روی پوره سنین دوم و سوم سن گندم در منطقه ارومیه در زمان 14 روز پس از سمپاشی به ترتیب 91/98 و 21/92 درصد، در منطقه کردستان به ترتیب 100 و 73/93 درصد و در منطقه ورامین استان تهران به ترتیب 33/85 و 51/82 درصد به دست آمد و اثر این حشره کش تا 14 روز پس از سمپاشی کاهش نیافت. همچنین درصد سن زدگی در تیمارهای 75 و 45 میلی لیتر در هکتار حشره کش دسیس (EC 100) قابل قبول (در ارومیه به ترتیب 18/0 و 54/0 درصد و در کردستان به ترتیب 25/0 و 1 درصد) و به طور معنی دار کمتر از تیمار شاهد (به ترتیب 45/4 و 5/8 درصد در ارومیه و کردستان) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که حشره کش دلتامترین با نام تجاری دسیس (EC 100) در هر دو دز 45 و 75 میلی لیتر در هکتار به خوبی پوره های سنین دوم و سوم سن گندم را کنترل کرده و قابل توصیه می باشد. استفاده از دز 45 میلی لیتر در هکتار حشره کش دلتامترین (دسیس EC 100) می تواند باعث کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی این حشره کش شود، زیرا مواد همراه کمتری در طبیعت رها می شود و از لحاظ مصرف بهینه آفت کش ها در کشور، اهمیت دارد.واژه های کلیدی: سن گندم، کنترل شیمیایی، دسیس، دلتامترین، کاهش دز مصرفی