مهران عنایتی شریعت پناهی
بهرام علیزاده
مهناز عروجلو

اهمیت بذور هیبرید F1 به برتری آنها از نظر عملکرد نسبت به والدین خود و همچنین اندازه و یکنواختی آنها بر می گردد. در سالهای اخیر، تکنیک کشت میکروسپورهای جداسازی شده تبدیل به یک ابزار معمول بیوتکنولوژیکی جهت تسریع برنامه های اصلاح گیاهان شده است. در این تحقیق از هیبریدهای F1 تجاری هایولا اقدام به تولید لاین های دابلدهاپلویید (اینبرد) به روش جنین زایی میکروسپور گردید. روش جنین زایی میکروسپور بر اساس پروتکل که در طرح تحقیقات قبلی توسعه یافته است، انجام گرفت. حدود 60 روز پس از سبز کردن بوته ها، بساک های دارای میکروسپورهای مرحله انتهایی تک هسته ای الی ابتدای دو هسته ای انتخاب شدند.میکروسپورها با استفاد از هاون جدا شده و در محیط NLN-13 با اعمال تنش حرارتی (30Ċ0) تا مرحله جنین زایی کشت شدند. جنین ها پس از تشکیل به محیط باززایی B5 منتقل شدند. گیاهچه های باززایی شده به گلخانه جهت بذر گیری انتقال یافتند. سپس لاین های دابلدهاپلویید تولید شده درگلخانه تکثیر شدند. در این پروژ ه بالغ بر 200 گیاهچه هاپلویید تولید که پس از مراحل مضاعف سازی کروموزوم ها و ارزیابی گلخانه ای، تعداد 50 لاین دابلدهاپلویید بذرگیری شد و به مرحله آزمون ترکیب پذیری عمومی راه یافتند. به منظور ارزیابی قدرت ترکیب پذیری عمومی لاینها با والد تاپ کراس420 Hyola به عنوان تستر تلاقی داده شدند. تلاقی بین لاینهای دابلدهاپلویید و تستر در بین 28 لاین از 50 لاین موفقیت آمیز بود و منجر به تولید بذور هیبرید F1 گشت. هیبریدهای حاصله از تلاقی دابلدهاپلویید- تستر در مزرعه 400 هکتاری شهرک نهال و بذر در مهر 94 کشت شدند. پس از طی شدن دوره سرما وشروع گلدهی صفات مختلف مورفولوژیکی و همچنین مرتبط با عملکرد برای ارزیابی قدرت ترکیب پدذیری عمومی لاینها یادداشت برداری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفدت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که مقایسه میانگین کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1% معنی دار بود. پس از غربالگری 6 لاین دابلدهاپلویید برتر (DH1, DH8, DH10, DH11, DH13, DH 21) برای ارزیابی ترکیب پذیری خصوصی انتخاب شدند. کلمات کلیدی:کلزا، جنین زایی میکروسپور، دابلدهاپلویید، ترکیبپذیری عمومی