صفر علی صفوی
رضا اقنوم
حبیب الله قزوینی
جاوید محمد زاده

زنگ زرد جو با عامل Puccinia striiformis f. sp. hordei یکی از بیماری های مهم جو در بیشتر نواحی کشت این محصول در جهان بوده و در برخی سال ها خسارت های شدیدی را موجب می گردد. در کشور ما نیز این بیماری بدلیل کشت ارقام و لاین های حساس در برخی مناطق در حال افزایش است. به منظور جلوگیری از اپیدمی بیماری وکاهش خسارت ناشی ازآن، استفاده از ارقام مقاوم (بویژه دارای مقاومت پایدار) از بهترین روش کنترل خواهد بود. لذا برای این منظور تعداد 158 ژنوتیپ جو مربوط به آزمایشات مقایسه عملکرد پیشرفته وامیدبخش (مربوط به اقلیم های سرد و معتدل) در دو نقطه از کشور شامل اردبیل و مشهد در سال زراعی 95-1394 نسبت به زنگ زرد ارزیابی شدند. یادداشت برداری در مرحله برگ پرچم زمانی که بیماری در ارقام حساس بخوبی ظاهر شده بود، براساس درصد پوشش برگ طبق مقیاس اصلاح شده کب (Cobb,s Scale The Modified) و نیز واکنش گیاه به آلودگی (تیپ آلودگی) طبق مقیاس رولفز و همکاران انجام شد. سپس از ترکیب این دو ضریب آلودگی (Coefficient of infection = CI) محاسبه گردید. علاوه بر ضریب آلودگی و شدت نهایی بیماری، مقادیر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری(AUDPC) و مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) نیز برای لاین های امیدبخش دو اقلیم محاسبه شد. نتایج این آزمایش تنوع بسیار بالایی را در واکنش ارقام مورد بررسی نسبت به زنگ زرد جو نشان داد. از بین لاین های بررسی شده در اردبیل 35% از ژنوتیپ ها ضریب آلودگی بیشتر از 20 و 65% ژنوتیپ ها ضریب آلودگی کمتر از 20 داشتند. لاین-هایی که دارای مقدار پایین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) و ضریب آلودگی کمتر از 20 هستند، می توانند در برنامه های به نژادی استفاده شوند. در مشهد به دلیل شرایط نامساعد اقلیمی علایمی از بیماری روی لاین ها ظاهر نگردید