ارزیابی و مدیریت بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی درمناطق خشک ( مطالعه موردی : استان یزد )

استان یزد با مساحتی حدود 131551 کیلومترمربع ( سومین استان کشور از لحاظ مساحت ) و جمعیت حدود 880000 نفر در محدوده فلان مرکزی ایران قرار گرفته است . متوسط بارندگی 107 میلی متر در سال، میانگین سالیانه دما 18 درجه سانتی گراد و میزان رطوبت نسبی بین 30 تا 35 درجه می باشد . در مناطق خشک تأثیر منابع آب بر کلیه فعالیت های انسانی به حدی است که حتی شرایط و ویژگیهای فرهنگی انسانها را تحت تأثیر قرارمی دهند و وجود یا عدم وجود این ماده حیاتی تعیین کننده سرنوشت حال و آینده انسانها می باشد . به واسطه نبود منابع آب سطحی دائمی، عمدتاًً منابع آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی و شرب و صنعت مورد استفاده قرار می گیرد . در حال حاضر کل آب استحصال شده از سفره های آب زیرزمینی استان معادل 1828 میلیون متر مکعبمی باشد که سهم تخلیه بوسیله چاه، قنات و چشمه به ترتیب 1141 ، 589 و 97 میلیون مترمکعب است . از کل آب استحصال شده سهم کشاورزی 91 درصد (1700 میلیون مترمکعب ) ، شرب 6 درصد (70 میلیون مترمکعب ) و سهم صنعت در مصرف معادل 3 درصد( 40 میلیون مترمکعب ) است .. بیلان آب در استان یزد منفی و معادل -270 میلیون مترمکعب می باشد که از جمله پیامدهای سوء زیست محیطی آن کاهش و افت سطح آب زیرزمینی به میزان 67 سانتی متر در سال می باشد . بیشترین میزان برداشت و مصرف آب در واحد هیدرولوژیک یزد – اردکان و معادل 663 میلیون مترمکعب است . که مقدار کسری بیلان در این حوزه حدود 50 درصد کل حوزه ها یعنی -130 میلیون مترمکعب می باشد . با توجه به روند موجود جهت دستیابی به توسعه پایدار در منطقه آگاه ساختن افکار عمومی بویژه کشاورزان نسبت به بحران آب، آموزش و تشویق کشاورزان برای تغییر روشهای کشاورزی، تبدیل اراضی کوچک و پراکنده به اراضی یکپارچه، استفاده از فاضلاب تصفیه شده در صنعت و کشاورزی، توسعه صنایع کم مصرف آب به جای صنایع پرمصرف، تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی و ... پیشنهاد می شود .

Keywords:

بهره برداری پایدار , آب زیرزمینی , مناطق خشک , استان یزد