علی باقریان کلات
رضا غفوریان
علی اکبر نکویی
جعفر عامل بشارتی

در سال های اخیر، استفاده چند منظوره از پتانسیل بالقوه منابع آبی و بهویژه رودخانههای استان خراسان رضوی در راستای استفاده بهینه از این منابع و ایجاد اشتغال به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است. فعالیت استخرهای پرورش ماهی قزلآلا در بالادست بعضی از رودخانه های دایمی، نمونهای از این گونه اقدامات است. پساب این گونه استخرها مستقیما وارد آب رودخانه میشود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر پساب استخرهای پرورش ماهی بر کیفیت آب رودخانه سررود کلات است . برای انجام پژوهش، هفت ایستگاه در طول رودخانه سررود انتخاب شد. در این ایستگاهها، دبی و دمای آب تعیین و در هر فصل از سال نمونهبرداری آب برای تعیین ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و میکروبی نمونه ها انجام شد. ضمن تعیین میانگین هریک از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و میکربی نمونههای آب رودخانه، نمودارهای روند تغییرات این فاکتورها در طول رودخانه ترسیم و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد ورود پساب استخرهای پرورش ماهی به آب رودخانه موجب بروز تغییراتی در برخی ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و میکروبی آب شده است. کاهش میزان اکسیژن محلول از 6/9 به 4/8 و افزایش میزان اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD5) از یک به 7/3 و همچنین افزایش میزان اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) از 5/2 به 9/13 میلیگرم در لیتر، بخشی از آثار زیانبار ناشی از ورود پساب به آب رودخانه است. البته بخشی از تغییرات کیفیت آب رودخانه مربوط به ورود فاضلاب روستایی و همچنین زهآب کشاورزی که حاوی کودهای شیمیایی و طبیعی هستند، است. تغییر کیفیت آب رودخانه بهویژه در فصل تابستان به دلیل شرایط نامساعد رودخانه (ازجنبه تبخیر بالا و دبی کم) تشدید یافته و چنانچه استانداردهای لازم در این زمینه رعایت نشود، تشدید مشکلات زیست محیطی در منطقه حتمی خواهد بود. کلمات کلیدی: آلودگی آب، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و بیوشیمیایی، ماهیان سردابی،