سیروس نعمت الهی ثانی
مسعود رحیمی
فرهاد رفعت
علیرضا شیخ اشکوری
کامران مظفری
منصور نوری
بهمن داداش زاده
مسعود معصومی
بهروز گلعین

نارنگی کلمانتین بدلیل تحمل نسبی به سرما، زودرسی، عطر و طعم و مزه مطلوب، به صورت مصرف تازه برای شمال ایران معرفی گردید. از جمله مشکلات این رقم، تعداد زیاد بذر در میوه آن می باشد. در ایران اصلاح نارنگی کلمانتین به منظور تولید میوه بدون بذر یا کم بذر با همکاری موسسه انرژی اتمی( بخش تحقیقات کشاورزی هسته ای) شروع و پیوندک های این رقم با دزهای ،‮‭40 35‬ ، ‮‭45‬ گری اشعه گاما پرتوتابی شده و بر روی پایه نارنج پیوند و در قطعه ای در موسسه تحقیقات مرکبات کشور( ایستگاه تحقیقات خرم آباد) کاشته شدند. درطی سال های ‮‭1382‬و‮‭1383‬ بعد از باردهی نهال ها و بررسی صفات مختلف در سطح مزرعه و آزمایشگاه، بعضی از آنها به تیپ های بی بذر و کم بذر تفکیک شدند. در فاز اول موتانت های کلمانتین بی بذر و کم بذر به همراه نارنگی کلمانتین مادری به عنوان شاهد برروی پایه نارنج پیوند شدند. بعد از رشد پیوندک ها در آخر فصل رشد به زمین اصلی منتقل شدند. به منظور ارزیابی کمی وکیفی تعداد 7 موتانت بی بذر و 5 موتانت کم بذر بدست آمده به همراه شاهد، پروژه ای به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در هر تکرار سه تیمار در دو فاز در ایستگاه تحقیقات شهید یاسینی کترا مورد بررسی قرار گرفتند. در فاز دوم ضمن ارزیابی صفات بی بذری و کم بذری (هرساله) ، در زمان رسیدن میوه ها با استفاده از نمونه ای تصادفی مرکب از تعداد ‮‭25‬ میوه که از بخش های مختلف تاج جمع آوری و اقدام به تعیین حساسیت به ریزش قبل از برداشت، قدرت اتصال میوه به دم میوه، حساسیت به گرانوله شدن میوه ها، عطر و طعم میوه، بازار پسندی، خصوصیات کمی و کیفی میوه(وزن و ابعاد هر میوه، چگالی میوه، رنگ پوست و گوشت، ضخامت پوست، اسیدیته، بریکس و تعداد بذر)اندازه گیری شدند. با نتایج بدست آمده در بررسی اجرای پروژه در فاز دوم مناسب ترین موتانت ها ارقام بی بذر وکم بذر انتخاب گردیدند. با توجه به وزن تک میوه های موتانت ها به همراه شاهد و در طی این مدت، کدهای ‮‭52/6‬ و ‮‭62/12‬ از گروه موتانت های بی بذر شرایط مناسب تری داشته و همچنین کدهای ‮‭51/2‬ و‮‭62/3‬ از گروه کم بذر ها برای برای پروسه معرفی ارقام انتخاب شدند. واژه های کلیدی: بی بذر، صفات کمی، صفات کیفی، نارنگی کلمانتین، مرکبات