محمدرضا مستوفی سرکاری
علی شهپری
- روح اله محمد سنابادی
فرید تمهیدی
احمد شریفی مالواجردی

اهمیت هرس برگ و ته برگ خرما از نظر متخصصان به لحاظ جلوگیری از تشکیل محلی برای تجمع آفات و امراض و همچنین حذف نمودن الیاف باقی مانده در بین ته برگها امری ضروری است. امروزه در کشور از داس، ماشین های هرس موتوری چرخ زنجیری استفاده می شود. کاربرد داس سخت و طاقت فرسا و استفاده از ماشین هرس موتوری اقتصادی نبوده و همچنین نیاز به کارگر ماهر دارد. عمل هرس سالیانه توسط وسیله دستی در نخل های جوان که ارتفاعی حدود ‮‭4-3‬ متر را دارند، همچنین برای نخل های میانسال و کهنسال از طریق بالارفتن از درخت و انجام دستی آن ممکن می گردد. روز به روز به دلیل کاهش تعداد کارگران ماهر و عدم رغبت جوانان به چنین کارهای مشکل، هزینه هرس افزایش می یابد و این امر نیاز به مکانیزاسیون عمل هرس را اجتناب ناپذیر می نماید. در این تحقیق بهینه سازی و ارزیابی وسیله ای مورد بررسی قرار گرفت که بتواند جایگزین ماشین های هرس معمولی و روش سنتی و دستی گردد. این دستگاه به نحوی بهینه سازی شد که بتواند با استفاده از خروجی هیدرولی تراکتور و یا به عنوان دستگاهی الحاقی به ماشین بالابر (خدمات) خرما بکار گرفته شود. بعلت سهولت استفاده و راندمان بالا این دستگاه قادر است که هزینه های داشت نخیلات را کاهش دهد. پایش استانی برای دریافت اطلاعات فنی از نحوه استفاده از ماشین های موجود هرس برگ و ته برگ (تکریب) برای 5 استان عمده تولید خرما (استانصهای سیستان و بلوچستان، خوزستان، کرمان، منطقه جیرفت و کهنوج و فارس) انجام شد. برای این کار پرسشنامهصای مشتمل بر اطلاعات زراعی نخل، و مشخصات هندسی شامل ارتفاع، فاصله بین و روی ردیف نخل و محدودیت زمانی استفاده از ماشین در عملیات داشت (هرس) تکمیل گردید. همچنین پارامترهای ارگونومیکی دستگاه مانند، سبکی، سادگی کاربرد و سهولت اتصال و انفصال از تراکتور مد نظر بوده و با استفاده از توان هیدرولیکی تراکتور، دستگاه راه اندازی و توسط شیر برقی دستگاه روشن و خاموش میصشود. تیغه برش دستگاه گردصبر بوده و قابلیت برش ته برگ تا عمق حدود ‮‭10‬ سانتی متر را داراست. ماشین ساخته شده، به تراکتور ‮‭285‬‭-MF ‬نصب و در شرایط کارگاهی مورد آزمون و ارزیابی قرار گرفت که کارکرد ماشین از نظر سبکی، سادگی استفاده از آن، توان کافی برای راحتی برش تمیز برگ و ته برگ، خاموش نمودن ماشین در مواقع اضطراری موفقیتص آمیز بود. آزمون مزرعهصای دستگاه در نخلستان-های موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری انجام و فاصله اطمینان زمان هرس برگ 8 تا ‮‭14‬ ثانیه و ته برگ ‮‭10‬ تا ‮‭19‬ ثانیه بدست آمد. زمان کل هرس برای هر نخل در فاصله اطمینان ‮‭35‬ تا ‮‭49‬ ثانیه، ‮‭9/9‬ تا ‮‭13/8‬ دقیقه حاصل شد.واژه های کلیدی: برگ و ته برگ خرما، ماشین تکریب خرما، ماشین داشت خرما، ماشین هرس تراکتوری خرما، هرس