بهروز واعظی
جعفر گوهرگانی
هوشنگ نارکی
یزدان موسوی

تولید پایدار غذا برای جمعیت در حال رشد جهان، از جمله چالش های اساسی بشر بوده و است. بنابراین آگاهی از عوامل محدودکننده ی تولید غذا از اولویت های اساسی در به نژادی، اصلاح گیاهان برای تحمل تنش غیر زنده در مواجهه با گرم شدن کره زمین و کمبود آب می باشد. بررسی حاضر بر روی ‮‭60‬ ژنوتیپ متحمل به تنش خشکی و گرما به همراه چهار رقم کوهدشت، زاگرس، کریم و دهدشت به عنوان شاهد در قالب طرح های بلوک ناقص (لاتیس ساده) با دو تکرار به مدت دو سال زراعی در ایستگاه گچساران اجرا گردید. یادداشت برداری از صفات مهم زراعی و مورفوفیزیولوژیکی در طول فصل رشد انجام گرفت. در پایان، تجزیه واریانس ساده وتجزیه واریانس مرکب برای صفات مهم زراعی انجام و مقایسه میانگین عملکرد دانه به روش حداقل تفاوت معنی دار ‭(LSD) ‬در سطوح احتمال آماری %5 و %1 انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه نشان داد که اثرات متقابل سال اتنش، ژنوتیپا سال و ژنوتیپ ا تنش ا سال در سطح احتمال کمتر از %1 و اثر ژنوتیپ در سطح احتمال %5 معنی دار بودند. در حالیکه اثرات تنش، سال و ژنوتیپ ا تنش در سطوح احتمال آماری معنی دار نگردید. همچنین نتایج تجزیه مرکب برای صفت تعداد سنبله در واحد سطح نشان داد که اثر تنش، اثر متقابل سال ا تنش و ژنوتیپ ا سال در سطح احتمال %5 ، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ ا سال ا تنش در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار و اثر سال و اثر متقابل ژنوتیپ ا تنش در سطوح احتمال آماری معنی دار نگردید. ضرایب همبستگی ژنوتیپی و فنوتیپی و اجزا واریانس فنوتیپی به روش حداکثر درست نمایی محدود شده با حداقل اریب محاسبه گردید و صفات روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه بیشترین سهم واریانس ژنتیکی از واریانس کل (فنوتیپی) را به خود اختصاص دادند. واژه های کلیدی: تنش خشکی، گرما و ژنوتیپ های گندم نان