علیرضا نبی پور
آسا ابراهیمی
علی مومنی
محمد نوروزی
مهرداد علی زاده
حسن محمدپور
فاطمه توسلی

کیفیت دانه بعنوان یک عامل اساسی در پذیرش رقمهای جدید برنج، یک خصوصیت پیچیده ژنتیکی محسوب شده و شامل کیفیت ظاهری، کیفیت تبدیل، کیفیت پخت و خوراک و عطر و طعم می باشد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی ‮‭38‬ ژنوتیپ برنج ایرانی با استفاده از ‮‭12‬ نشانگر مولکولی و ‮‭12‬ صفت کیفی دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که بین بعضی از صفات کیفی همبستگی بالایی وجود دارد. همچنین، نتایج حاصل از دسته بندی ژنوتیپ ها با استفاده از صفات کیفی به روش تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها را به پنج گروه تقسیم کرد. صفات کیفی مورد استفاده نتوانستند به خوبی گروه های مختلف ژنوتیپی را از هم تفکیک نمایند. ژنوتیپ های مورد مطالعه با استفاده از داده های نشانگری، به روش ‭UPGMA ‬و ضریب تشابه ‭Simple matching ‬به سه گروه اصلی تقسیم شدند. برخلاف صفات کیفی، نشانگرهای ریزماهواره پیوسته با صفات کیفی دانه به خوبی توانستند ارقام بومی را از ارقام پرمحصول و لاین های امیدبخش جدا کنند. بعضی از نشانگرهای مورد مطالعه در این تحقیق پیوستگی بسیار بالایی با ژن های کنترل کننده خصوصیات کیفی دانه برنج در ژنوتیپ های مورد مطالعه نشان دادند، بنابراین تنوع موجود در این نشانگرها، نشان دهنده تنوع خصوصیات کیفی ارقام مورد مطالعه بوده و از این رو می توان از تنوع فوق جهت اصلاح کیفیت ارقام در برنامه های به نژادی، خصوصا در انتخاب والدین مناسب استفاده نمود. کلمات کلیدی: برنج، گزینش، نشانگر مولکولی، صفات کیفی، تنوع ژنتیکی