محمود دشتی زاده
محسن راستی اردکانی
فاطمه غلامیان
فروزان غلامیان
احمد میرهادی
علی مهدوی
ابوطالب صادقی

به منظور بررسی مواد موثره سمی در گیاهان مرتعی منطقه تنگ ارم شهرستان دشتستان (استان بوشهر)، ابتدا سه منطقه در محدوده ‮‭200‬ تا ‮‭1000‬ هکتاری که شاخص پوشش گیاهی کل مراتع منطقه بود به عنوان نماینده پوشش گیاهی و معرف شهرستان انتخاب شدند و در فصل چرا با استفاده از کوادرات (پلات)، ‮‭21‬ گونه سمی مراتع شناسایی و به شکل خشک آنالیز و میزان مواد موثره سمی گونه های گیاهی مانند نیترات، اگزالات، کل ترکیبات فنلی و تانن بر اساس درصد در ماده خشک در آزمایشگاه به دست آمد. میزان نیترات بر اساس ماده خشک در گیاه گزنه (‮‭431‬/%3) بیشترین و در هویج وحشی و آلاله (‮‭0003‬/%0) کمترین میزان بود. میزان کل ترکیبات فنلی بر اساس ماده خشک در گیاه نوک لک لکی (‮‭375‬/%‮‭13‬) بیشترین و در گزنه (‮‭746‬/%0) کمترین میزان بود. میزان تانن بر اساس ماده خشک در گیاه نوک لک لکی (‮‭728‬/%‮‭11‬) بیشترین و در هویج وحشی (‮‭005‬/%0) کمترین میزان بود. میزان اگزالات بر اساس ماده خشک در گیاه چغندر (5/%3) بیشترین و در هویج وحشی (‮‭005‬/%0) کمترین میزان بود. میزان نیترات همه گونه ها زیر ‮‭44‬/%0 در ماده خشک بود که برای دام بی خطر است و فقط گونه های گزنه و پنیرک بود که میزان نیترات آن ها به ترتیب ‮‭43‬/%3 و ‮‭0/761‬%0 در ماده خشک بود که احتمالا سمی است. حداکثر میزان اگزالات بر اساس وزن خشک، ‮‭3/5‬ % برای گیاه چغندر اندازه گیری شد که از نظر مسمومیت دام، بی خطر است. گونه هویج وحشی زیر ‮‭005‬/%0 بر اساس ماده خشک تانن داشت و بقیه گونه ها بالاتر از این مقدار تانن داشتند بنابراین، احتمال دارد که مصرف این گونه گیاهان توسط دام، مصرف خوراک را تحت تاثیر قرار دهد. کلید واژه ها: گیاهان سمی، مسمومیت دامی، مواد موثره، شهرستان دشتستان.