علیرضا توسلی
احمد اصغرزاده
کاظم خاوازی
هوشنگ خسروی
صدقعلی زمانی
فریبا طایفه احمدی
مهریوش قهرمانی
پریسا زرگری پور
میریحیی کاظمی پور
موسی موحدی

باکتریهای افزاینده رشد گیاه به گروهی از باکتریهای ریزوسفری غیر همزیست گیاه گفته می-شود، که در اثر فعالیت متابولیک خود موجب افزایش رشد و عملکرد محصولات زراعی میصشوند. تعدادی از این باکتریها تحت عنوان تجاری کودهای زیستی به صورت صنعتی تولید و مصرف می-شوند. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر زمان و نوع مصرف باکتریهای افزاینده رشد گیاه بر تولید گندم به اجرا درآمد. سه جنس باکتری ازتوباکتر، آزوسپریلیوم و سودوموناس به صورت مخلوط فرموله گردیده و سه روش زمان و نوع مصرف آنها به شرح ذیل: 1- آغشته نمودن بذر گندم با باکتری (بذرمال)، 2- کاربرد با آب آبیاری در فصل بهار (کود آبیاری) و 3- اسپری بر سطح برگ گیاه (اسپری برگی) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش بصورت فاکتوریل با دو فاکتور تیمار کود زیستی (روش و زمان مصرف) در پنج روش (موارد ،‮‭2 1‬ و 3 و ترکیب هر سه روش و بدون مصرف کود زیستی) و تیمار کود نیتروژنه در سه سطح (‮‭100‬ و ‮‭70‬ درصد توصیه کودی نیتروژنه و بدون مصرف نیتروژن) طی دو سال زراعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمار روش و نوع مصرف کود زیستی و تیمار کود نیتروژنه تاثیر معنیصداری بر عملکرد دانه و کاه تولیدی داشتند. در تیمار کود زیستی به ترتیب روش بذر مال، کود آبیاری و اسپری برگی بیشترین عملکرد دانه و کاه تولیدی را داشتند. در تیمار کود نیتروژنه تیمار‮‭100‬ و ‮‭70‬ درصد توصیه کودی نسبت به شاهد بدون مصرف کود عملکرد دانه بیشتری را تولید نمودند. همچنین در مجموع دو سال تیمارهای باکتری افزایش معنیصداری در درصد نیتروژن دانه نسبت به شاهد بدون مصرف کود زیستی داشتند. کلمات کلیدی: باکتریهای افزاینده رشد گیاه، زمان و نوع مصرف، گندم