لیلا فرآورده
احمد حیدری
حسین پارسا

شته جالیز یا شته پنبه از جمله آفات مهم در گلخانه و مزارع می باشد که استفاده از آفتکش هایی مانند مالاتیون و پیریمیکارب در کشور امری انکار ناپذیر در کنترل این شته می باشد. در این تحقیق، به منظور بررسی تحمل هفت جمعیت مختلف شته جالیز نسبت به این آفتکش ها، از روش زیست سنجی و سنجش فعالیت آنزیم های استرازی استفاده شده است. نتایج حاصل از روش زیست سنجی نشان داد که بر اساس مقادیر‭LC‬‮‭50‬ ، جمعیت های رامسر و یزد به ترتیب کمترین و بیشترین حساسیت را نسبت به مالاتیون و جمعیت های یزد و ورامین به ترتیب کمترین و بیشترین حساسیت را نسبت به پیریمیکارب پس از ‮‭24‬ ساعت نشان دادند. هم چنین، تمام جمعیت های مورد آزمون شته جالیز حساسیت بیشتری نسبت به مالاتیون در مقایسه با پیریمیکارب نشان دادند. نتایج بررسی فعالیت کمی استرازها نشان می دهد که فعالیت بتا استرازها در جمعیت ها نسبت به فعالیت آلفا استرازها بالاتر است و جمعیت شته جالیز ورامین و هشتگرد دارای فعالیت بالای آنزیم آلفا و بتا استرازی نسبت به جمعیت های دیگر هستند. بررسی فعالیت کیفی ایزوآنزیم های استرازی، دو باند در ایزوآنزیم های آلفا استرازی و سه باند در بتا استرازها در هفت جمعیت شته جالیز مشاهده شده است که بیشترین فعالیت آلفا استرازها در جمعیت های هشتگرد و ورامین و کمترین فعالیت در جمعیت های رامسر و یزد هستند. سه باند ایزوآنزیمی بتا استرازها در جمعیت های ورامین، اصفهان و هشتگرد مشخص تر و دیگر جمعیت ها کمتر است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که سنجش فعالیت آنزیمی استرازها به تنهایی نمی تواند به عنوان یک روش و بیومارکر به همراه روش زیست سنجی در شناخت تغییر حساسیت جمعیت های مختلف شته جالیز باشد و باید فعالیت آنزیم های دیگر را در دستور کار قرار داد تا تفسیر قطعی نتایج، مدیریت بهتر برای مصرف مناسب آفتکش ها و پیشگیری از احتمال تغییر حساسیت ها و بروز مقاومت در منطقه را به همراه داشته باشد.