حسین تابیه زاد
فرخ غنی شایسته
روحعلی حبیبی
رسول میرخانی

دراین بررسی تاثیرعملیات خاکورزی های متفاوت بربعضی از ویژگیصهای فیزیکی خاک و عملکرد محصول در تناوب گندم و ذرت درقالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفیبصورت کرتهای خرد شده با هشت تیمار و سه تکرار در دو قطعه مجاور هم جهت رعایت تناوب گندم - ذرت در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه به مدت چهار سال از سال‮‭1389‬ به اجرا در آمد.تیمارهای اصلی در این طرح عبارتند از: (شخم با زیر شکن، پنجه غازی،گاوآهن برگردان داروگاوآهن قلمی) و تیمارهای فرعی عبارتند از: (روتیواتور و دیسک). درآخر هرفصل زراعی پس از برداشت محصول و توزین دانه و بیوماس گندم وذرت داده های آزمایش به روش آماری دانکن مورد مقایسه قرارگرفتند. درپایان مدت اجرای آزمایشات نیز تجزیه مرکب انجام گرفت نتایج آزمایشاتخاکورزی در سطح احتمال %1 معنیصدار بود. وتیمار زیرشکن به ترتیب ‮‭6249‬ کیلوگرم در هکتار دانه گندم و‮‭11720‬کیلوگرم در هکتار بیوماس و ذرت ‮‭9891‬ کیلوگرم در هکتار دانه و ‮‭3080‬ در هکتار بیوماس تولید کردند. از نظرتولید دانه و بیوماس گندم وذرت اثر خاکورزی فرعی در سطح احتمال %1 معنیصدار بود. وتیمار روتیواتور به ترتیب ‮‭5601‬ کیلوگرم در هکتار دانه گندم و ‮‭10794‬ کیلوگرم در هکتار بیوماس و ذرت ‮‭9442‬ کیلو گرم در هکتار دانه و‮‭68882‬ کیلوگرم در هکتار بیوماس تولید کردند. خاکدانهصهای(‮‭1-0/5‬) میلیمتری درسطح احتمال %5 اختلاف معنیصدار نشان داد و بیشترین درصد خاکدانه های خشک در روش شخم استفاده ازگاوآهنقلمی بود. تجزیه آماری میانگین وزنی قطر ذرات خشک خاک نشان دادکه : استفاده از ریز شکن+گاوآهن قلمی با میانگین وزنی قطر ذرات خاک با داشتن‮‭2/63‬ میلیمتردر سطح احتمال %5 معنیصدار بود.زیر شکن ازحیث خاکدانهصهای پایدار در مقابل آب در سطح احتمال 5 درصداختلاف معنی دارداشت و بدون اختلاف معنی دار با گاوآهنقلمی‮‭67/83‬ درصد خاکدانه های پایدار در مقابل آب را نشان داد. تجزیه واریانس داده های مربوط به جرم مخصوص ظاهری خاک، تخلخل کلی و تخلخل تهویه ای در سطح احتمال 5 درصد معنی دار و روتیواتور به ترتیب ارقام ‮‭1/38‬ گرم بر سانتیمترمکعب، ‮‭51/2‬ % و ‮‭12/5‬ % را نشان داد. تجزیه واریانس داده های مربوط به کربن آلی مرتبط با اندازه ذرات تغییرات مهمی نشان داد وخاکورزی درکرتهای اصلی زیر شکن و گاوآهنقلمی و درکرتهای فرعی روتیواتور در سطح احتمالیک درصداختلاف معنی دار نسبت به دیسک نشان دادند. کلمات کلیدی: خاکورزی، خواص فیزیکی خاک، عملکرد دانه و بیوماس گندم و ذرت، تناوب