کاظم سیاوشی
عسکر جوزیان
ثریا قاسمی
حسین موسویان
سیاوش سلیمی

گندم، جو، نخود و گلرنگ از عمده محصولات دیم استان می باشد که سطح زیر کشت بالایی را به خود اختصاص می دهند و نیز در اکثر مناطق در تناوب با یکدیگر قرار دارند. همچنین با توجه به نقش مهم گیاه نخود که در تثبیت ازت و افزایش حاصلخیزی خاک دارد و در راستای ترویج فرهنگ کشاورزی آلی و به منظور کاهش و یا عدم مصرف سولفات روی در زراعت گندم، جو، گلرنگ در تناوب با نخود در شرایط دیم این طرح اجرا گردید. بدین ترتیب در سال اول در دو کرت اصلی دو تیمار1 -(مصرف سولفات روی ‭(Zin‬‮‭20‬) و 2 -عدم مصرف سولفات روی‭ZIN‬0 ) ) بصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار کاشت نخود صورت میگیرد. در سال دوم و بعد از برداشت نخود و در هر یک از دو کرت اصلی قبلی سه سطح سولفات روی‭(Z‬0 Z‮‭10‬ ‭(Z‬‮‭20‬ برای گندم، جو، گلرنگ بصورت جداگانه در نظر گرفته شدکه جمعا این آزمایش هیجده تیمار داشته که در سه تکرار بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. این مراحل به مدت دو سال تکرارگردید. نتایج نشان میدهند: اولا اثر مصرف سولفات روی بر عملکرد محصول نخود و محصولات گندم، جو و گلرنگ( محصولات مورد تناوب) از نظر آماری معنی دار بوده، ثانیا اثر پیشینه مصرف سولفات روی بر عملکرد محصولات تناوبی از نظر آماری نیزمعنی دار گشته و نیز باعث کاهش مصرف سولفات روی به میزان‮‭50‬ درصد(میزان توصیه شده در منطقه‮‭20‬ کیلوگرم در هکتار می باشد) برای محصولات بعدی(کشت دوم) شده است. بطوری که نتایج نشان می دهند، بیشترین عملکرد گندم معادل،‮‭1653‬ ج و معادل ‮‭2453‬ و برای گل رنگ معادل ‮‭586‬ کیلوگرم در هکت ار از تیمار ‭ZIN‬‮‭20‬Z‮‭10‬ (مصرف پیشینه و مصرف‮‭10‬ کیلوگرم در هکتار سولفات روی (در کشت دوم))بدست آمده است. واژه های کلیدی: اثرات تجمعی، سولفات روی، نخود، گندم، جو، گلرنگ، تناوب، دیم