داود نیک کامی
علی اصغر هاشمی
محمدهادی داودی
علیرضا شادمانی
امیر سررشته داری
رضا بیات
رحیم کاظمی

در برنامه ریزی کشاورزی و منابع طبیعی، تصمیم گیران با بهینه کردن هم زمان چندین هدف مواجه اند. کاربری اراضی در حوزه آبخیز می تواند با استفاده از یک مدل برنامه ریزی برای بهینه سازی درآمد از زمین و کاهش تا ثیرات زیست محیطی بهینه گردد. بهینه سازی کاربری اراضی، یکی از راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک است که به مدیران آبخیزها این امکان را می دهد تا از بین گزینه های مختلف کاربری اراضی، بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. هدف اصلی این تحقیق، تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و بالا بردن درآمد ساکنین حوزه آبخیز گل رودبار سمنان می باشد. مدل برنامه ریزی خطی برای سه گزینه ؛ وضعیت کنونی کاربری ها بدون اعمال مدیریت اراضی، وضعیت کنونی کاربری ها با اعمال مدیریت اراضی و وضعیت استاندارد کاربری ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد درشرایط بهینه، باید سطح کاربری های فعلی جهت کاهش فرسایش و افزایش درآمدساکنین حوضه تغییر یابد. در شرایط بهینه سطح اراضی باغی از 0 هکتار به / 6 هکتار (% /2 افزایش)، سطح اراضی مرتعی از 2 هکتار به / هکتار ( % 2/ افزایش) و سطح اراضی کشت آبی از ‮‭66‬ هکتار به ‮‭6/ 0‬ ( % /2 افزایش) تغییر پیدا می کند. سطح اراضی زراعی و باغی از مراتع حوزه و سطح اراضی مرتعی از رخنمون های سنگی حوزه افزایش یافته است. لازم به ذکر است در مطالعات ژیومرفولوژی، اراضی با خاک بسیار کم عمق در گروه رخنمون های سنگی قرار گرفته بودند که در این تحقیق به عنوان مراتع مد نظر قرار گرفتند. علاوه بر این نتایج نشان می دهد که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی در شرایط فعلی و بدون اعمال مدیریت اراضی، میزان فرسایش خاک و سوددهی کل حوضه نسبت به شرایط حال به ترتیب 6/ درصد و 2 / درصد افزایش، در صورت اعمال مدیریت اراضی در کاربری های فعلی به ترتیب / درصد و 6 / درصد افزایش و در شرایط استاندارد کاربری ها میزان فرسایش و سوددهی به ترتیب ‮‭6 / 2‬ درصد کاهش و / درصد نسبت به شرایط قبل از بهینه سازی حوضه افزایش می یابد. نتایج به دست آمده از تحلیل حساسیت نیز نشان داد که تغییر در سطح اراضی باغی و مرتعی، بیشترین تاثیر را در افزایش میزان سوددهی و کاهش فرسایش خاک در منطقه دارد. واژه های کلیدی : کاربری اراضی، بهینه سازی، برنامه ریزی خطی، سوددهی، فرسایش خاک، آنالیز حساسیت.