مهدی زهراوی
شاهپور ابراهیم نژاد
مهران پاتپور
محمدآقا علیخانی

در این تحقیق، کلکسیون جو زارعی بانک ژن گیاهی ملی ایران برای اولین بار برای مقاومت به بیماری لکه قهوه ای توری مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، تعداد ،‮‭148‬ ،‮‭181‬ ،‮‭33 180‬ و ‮‭249‬ نمونه ژنتیکی جو زراعی بومی که به طور عمده به مناطق شمالی کشور تعلق داشتند، به ترتیب در پنج فصل زراعی از سال ‮‭1388‬ الی ‮‭1393‬ در مزرعه ساری مورد ارزیابی قرار گرفتند. انتخاب نمونه های ژنتیکی برای انجام ارزیابی به نحوی بود که نمونه های مقاوم شناسایی شده در هر سال، در سال های بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند. به ازای هر 5 نمونه ژنتیکی، یک ردیف از ارقام گوهر جو و ریحان به عنوان پخش کننده آلودگی ‭(spreader) ‬در نظر گرفته شد. واکنش مقاومت در مرحله خوشه دهی بر اساس مقیاس یک تا ‮‭10‬ ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب ‮‭100‬ و ‮‭49‬ نمونه ژنتیکی دارای تیپ آلودگی صفر بودند. در سال سوم الی پنجم آزمایش، تعداد ،‮‭62‬ یک و ‮‭10‬ نمونه ژنتیکی دارای تیپ آلودگی یک بودند و به عنوان مقاوم شناسایی شدند. براساس واکنش نمونه های ژنتیکی در سال های مختلف، هشت گروه متمایز گردید. همچنین هشت الگوی مشترک مربوط به واکنش به بیماری در بین نمونه های ژنتیکی مشخص شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در کلکسیون جو زراعی بانک ژن گیاهی ملی ایران، منابع مقاومت به بیماری لکه قهوه ای توری وجود دارد. در این راستا انجام ارزیابی برای سایر نمونه های کلکسیون و همچنین ارزیابی تکمیلی در مرحله گیاهچه ای پیشنهاد می گردد. کلمات کلیدی: ژرم پلاسم، ارقام بومی، مقاومت به بیماری، لکه قهوه ای توری جو