شهره نیکخواه
محمودرضا کریمی شهری
مرتضی فرخ
محمود رستمی

این تحقیق بمنظور بررسی تاثیرتیمار بخار اسید استیک و پوشش دهنده خوراکی کیتوزان بر خصوصیات کمی و کیفی گیلاس رقم سیاه مشهد در دو فاز به مدت 2 سال (‮‭1388-1387‬) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام گردید. در هر فاز پس از اطلاع کافی از میزان و زمان سمپاشی،گیلاس در زمان مناسب( اواخر خرداد ماه) از باغ ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلمکان برداشت شد. در فاز اول پس از جداسازی میوه های ناسالم، زخمی و آسیب دیده، میوه ها با بخار اسید استیک با غلظت صفر، ‮‭1/9‬ ، ‮‭2/1‬ ، ‮‭2/3‬ و ‮‭2/5‬ میلی گرم در لیتر و زمان ،‮‭20 10‬ و ‮‭30‬ دقیقه تیمار گردید. پس از تیمارکردن میوه ها به مدت ‮‭10‬ دقیقه هوادهی شدند و سپس در ظروف ‮‭500‬ گرمی بصورت 2 لایه و با پوشش پلی اتیلنی با ضخامت پوشش پلی اتیلن ‮‭70‬ میکرون بود و ‮‭100‬ عدد سوراخ در واحد سطح بسته بندی گردیدند. سپس به سردخانه با دمای 1- تا صفر درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ‮‭90‬ درصد منتقل شدند. در زمان های پس از برداشت و پس از ،7 ،‮‭21 14‬ و ‮‭28‬ روز نگهداری میوه در سردخانه خصوصیات کمی و کیفی میوه ‭( pH ‬، مواد جامد محلول درآب، اسید قابل تیتر، میزان قارچ زدگی، کاهش وزن، میزان قهوه ای شدن در سطح میوه و در ساقه) ، خواص ریولوژیکی (نیروی فشاری و میزان نفوذ بر بافت میوه) و در پایان زمان انبارداری صفات حسی ( رنگ پوست، رنگ ساقه، رنگ گوشت، بافت، بو، طعم و ظاهر کلی) و باقیمانده سموم اندازه گیری گردید . داده های حاصل از آزمایشات مختلف با آزمایش فاکتوریل 3 فاکتوری در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج فاز اول نشان داد که بخاردهی با اسید استیک با غلظت ‮‭2/5‬ میلی گرم در لیتر به مدت ‮‭30‬ دقیقه باعث حفظ بهتر خصوصیات کمی، کیفی و حسی میوه گیلاس گردید بطوریکه میزان اسید قابل تیتر در این تیمار نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود و میزان مواد جامد محلول در آب، قهوه ای شدن ساقه، پوسیدگی و کاهش وزن در کمترین حد خود بودند. همپنین میزان نفوذ بر بافت میوه گیلاس در این تیمار حداکثر بود و میوه امتیاز بالاتری برای صفات حسی (رنگ پوست، رنگ ساقه و ظاهر عمومی)کسب نمود. درفاز دوم پس از جداسازی میوه های ناسالم، زخمی و آسیب دیده، میوه ها با پوشش دهنده خوراکی کیتوزان( ،‮‭0/5 0‬ و 1 درصد هر یک در محلول اسید استیک %1 و آب) تیمار شد . میوه های تیمار شده بصورت 2 لایه و با پوشش پلی اتیلنی بسته بندی شدند و به سردخانه 1- تا صفر درجه سانتیگراد و ‮‭90‬ درصد رطوبت نسبی منتقل گردیدند. در زمان های صفر و پس از ‮‭10‬ ، ‮‭20‬ و ‮‭30‬ روز نگهداری در سردخانه،آزمایشات کمی،کیفی و حسی انجام شد. برای مقایسه تیمارها از آزمایش فاکتوریل 2 فاکتوری در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار استفاده شد. نتایج فاز دوم نشان داد که میوه های تیمارشده با کیتوزان %1 در اسید استیک %1 ، میزان اسید قابل تیتر بیشتری داشتند. همچنین مواد جامد محلول در آب، میزان پوسیدگی، قهوه ای شدن ساقه، لهیدگی و کاهش وزن در این تیمار نسبت به سایر تیمارها در حداقل میزان بود. در حالیکه میزان نیروی فشاری و میزان نفوذ بر بافت میوه ، امتیاز رنگ ساقه ، بافت و بو بیشتری داشت. به منظور بررسی مناسب بودن عملیات مدیریت باغ ، باقیمانده سموم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در میوه هیچ سمی باقی نمانده است که نشان دهنده مناسب بودن عملیات مدیریت باغ بود. 2- واژه های کلیدی بخار اسید استیک- خصوصیات بافتی- صفات کیفی- صفات حسی- کیتوزان- گیلاس