بررسی شاخص آب-تولید در شبکه آبیاری قزوین

علیرغم روال معمول در کشورهای در حال توسعه، طرحهای آبیاری و زهکشی با اتمام آن نباید خاتمه یافته تلقی گردد، بلکه با ارزیابی عملکرد آنها باید نواقص کار جستجو شده و در دوران بهره برداری نسبت به اصلاح فیزیکی و مدیریتی در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر اقدام گردد. ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری اولین مرحله در جهت یافتن راه کارهای بهبود شبکه قلمداد می شود. از اینرو شاخص های ارزیابی عملکرد، پارامترهای تعیین کننده میزان دسترسی به اهداف یک پروژه می باشند. ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی، به دلیل تنوع موضوعی در آن، بسیار متنوع می باشد، به نحوی که عمده شاخص های ارزیابی کمی و کیفی در شبکه های آبیاری و زهکشی در شش زمینه مدیریتی، فنی، اقتصادی و مالی، تولید محصول، زیست محیطی و شاخص اجتماعی ارزیابی می گردد. در این تحقیق شاخص تولید محصول (آب- تولید) به عنوان یکی از فاکتورهای مهم و اساسی در ارزیابی شبکه های آبیاری قزوین مورد بررسی قرار گرفته است. از طریق این شاخص، نتایج عملکرد حاصل از کشت آبی (که عموما تولید محصول می باشد) به نهاده اصلی (آب) مرتبط شده است. بدین منظور در این تحقیق، شبکه آبیاری دشت قزوین با قدمتی بیش از سی سال و وسعت اراضی تحت کشت بیش از ‮‭40‬ هزار هکتار، به منظور ارزیابی شاخص عملکرد مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج بررسی نشان داد نیاز آبی در الگوی کشت ‮‭10‬ درصد کمتر از میزان واقعی نیاز آبی است. همچنین نتایج بررسی نیاز واقعی الگوی کشت در ماه های مختلف با تخصیص واقعی آب، بیانگر آن بود که این دو عامل در برخی ماه ها همخوانی خوبی با هم نداشته و توزیع ماهیانه آب در سطح شبکه، در ماه های آبان و خرداد بیش از نیاز شبکه و در سایر ماه ها کمتر از آن می باشد. بیشترین تنش آبی با توجه به تخصیص آب در کانال L1 وکمترین آن در کانال ‭M&L ‬بود. با توجه به عدم توزیع بهینه آب در سطح شبکه، محصول سیب زمینی بیش از %‮‭60‬ کاهش محصول از خود نشان داده و چغندر قند و ذرت دانهصای نیز بیشترین میزان عملکرد نسبی را دارا می باشند. واژه های کلیدی: شاخص تولید محصول، شاخص عملکرد، شبکه آبیاری قزوین