جمشید سلطانی ایدلیکی
پرویز مهدیخانی
مژده کاکوئی نژاد
حسنعلی شهبازی
مسعود احمدی
حسین محمدی حزا
رضا ذولفقارزاده
کریم کشاورز

نماتد سیستی چغندرقند عامل عمده محدود کننده تولید چغندرقند در ایران و دیگر کشورهای جهان است. به منظور ارزیابی مقاومت ارقام تجارتی چغندرقنددر سال ،‮‭1391‬ آزمایش ‮‭25‬ رقمی ارقام خارجی مشابه در استانهای خراسان رضوی (چناران) و آذربایجان غربی (خوی) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. این ارقام در شرایط مصنوعی گلخانه نیز مورد بررسی قرار گرفتند. خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند نظیر (عملکرد ریشه، و ) اندازه گیری و با استفاده از نرم افزار ‭SAS ‬مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج آزمایش خراسان نشان داد که بین تیمارها ازنظر عملکرد ریشه و قند ناخالص و خالص، درصد قند ناخالص و خالص، ضریب استحصال و قند ملاس در سطح یک درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. رقم ‭HI‬‮‭1192‬ بالاترین و ارقام‭Sanetta ‬و ‭Kuhn‬‮‭29‬ پایین ترین عملکرد ریشه در هکتار را به خود اختصاص دادند. بیشترین عملکرد قند ناخالص و خالص را رقم ‭HI‬‮‭1192‬ و کمترین آنها را رقم 5‭-SBSI ‬تولید کرد. در این آزمایش رقم ‭Bering ‬بیشترین استحصال قند و کمترین قند ملاس و بر خلاف آن رقم ‭HI‬‮‭1173‬ کمترین استحصال قند و بیشترین قند ملاس را داشتند. نتایج آزمایش خوی نشان دادکه بین ارقام ازنظر عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و خالص، راندمان استحصال و قند ملاس بجز صفات درصد قند ناخالص و خالص بین تیمارها در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری وجود نداشت. رقم ‭Kunhn‬‮‭30‬بیشترین و رقم شاهد حساس جلگه کمترین درصد قند ناخالص و خالص را داشتد. نتایج گروه بندی ارقام حاصل از آزمون مقاومت در شرایط گلخانه نشان داد که ارقام ‭BT‬‮‭213‬S، ‭FD‬‮‭0901‬‭IR‬، ‭Sanetta‬، ‭SN‬‮‭620‬،‭Charly ‬و ‭MA‬‮‭4001‬ نسبت به رقم ‭Pauletta ‬مقاومتر بودند.نتیجه کلی این که رقم ‭FD‬‮‭0901‬‭IR ‬نه تنها از نظر عملکرد بلکه از نظر مقاومت به نماتد از سایر ارقام برتر بود. واژه های کلیدی: نماتد مولد سیست چغندر قند،‭Heterodera schachtii‬، مقاومت، شاخص جمعیت نماتد