بی تا عسگری خسروشاهی
رسول زارع

جنس ‭Aspergillus ‬دارای گونه های مهمی از نظر صنعتی، پزشکی، کشاورزی و بهداشت غذایی می باشد. از جمله مشکلات تاکسونومیکی این جنس محدودیت استفاده از ویژگی های ریخت شناسی و تنوع بالای ویژگی های فنوتیپی آن می باشد. این تحقیق با هدف شناسایی فرم های غیر جنسی این قارچ روی اندام های هوایی غلات در استان های شمال غرب ایران اجرا شد. به منظور تهیه نمونه های گیاهی لازم برای اجرای این تحقیق، حدود ‮‭100‬ مزرعه گندم، جو و ذرت در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل طی خرداد تا مهر سال های ‮‭1384‬ و ‮‭1387‬ نمونه برداری شد. جداسازی جدایه های آسپرژیلوس از اندام های هوایی غلات با استفاده از روش پیشنهادی راپر و فنل (‮‭1965 , Raper and Fennell) ‬انجام شد. تعداد ‮‭239‬ جدایه متعلق به گونه های غیر جنسی آسپرژیلوس شامل ‮‭205‬ جدایه به دست آمده از اندام های هوایی غلات و ‮‭34‬ جدایه دیگر تهیه شده از کلکسیون ملی قارچ های زنده ایران ‭(IRAN C) ‬واقع در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، مورد مطالعه قرار گرفتند. مطالعات ریخت شناسی جدایه های نماینده (انتخاب شده بر اساس آنالیزهای مبتنی بر توالی)، پس از کشت دادن آن ها روی محیط کشت های استاندارد این قارچ و اعمال شرایط انکوباسیون مناسب انجام گرفت. بر اساس مطالعات ریخت شناسی مجموعا ‮‭28‬ گونه غیر جنسی آسپرژیلوس، اغلب روی غلات و تعداد کمی هم روی سایر بسترهای رشد، در ایران شناسایی و در دو زیرجنس ‭Nidulantes ‬و ‭Circumdati ‬گروه بندی شدند. از میان گونه های شناسایی شده ‮‭10‬ گونه غیرجنسی شامل ‭A. cf. calidoustus‬، ‭A. cretensis‬، ‭A. flavipes‬، ‭ A. iizukae‬، ‭A. insuetus‬، ‭A. kassunensis‬، ‭A. pseudonomius‬، ‭A. sepultus‬، ‭A. cf. taichungensis ‬و ‭A. cf. tritici ‬برای فلور قارچ های ایران جدید بود. تعداد 8 گونه غیر جنسی هم که دارای مشخصات ریخت شناسی متفاوتی از گونه های شناخته شده آسپرژیلوس بودند به عنوان گونه های جدید برای جهان توصیف شدند. لغات کلیدی: آسپرژیلوس، آنامورف، ایران، تاکسونومی، تنوع زیستی