همایون کانونی
یداله فرایدی
علی سعید
محسن مهدیه

به منظور ارزیابی و دستیابی به لاین های مقاوم یا متحمل به خشکی نخود، با عملکرد دانه بیشتر و پرمحصول و دارای سایرصفات زراعی مطلوب از جمله، زودرسی، دانه درشتی و با تیپ بوته ایستاده جهت برداشت مکانیزه، این تحقیق با یک آزمایش تحت عنوان خزانه بین المللی لاین های نخود تحمل به خشکی با ‮‭41‬ لاین نخود مشتمل بریک شاهد حساس به خشکی (‮‭3279‬ ‭ILC) ‬در سال زراعی ‮‭1391-92‬در شرایط آب و هوایی مراغه به مرحله اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه بین ژنوتیپ های مورد بررسی با شاهد، از نظرصفات وزن صد دانه، شاخص برداشت، درجه باردهی، ارتفاع بوته، طول دوره گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیکی و نیز طول دوره پرشدن دانه ها، اختلاف آماری بسیارمعنی دار وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد، علیرغم عدم وجود اختلاف معنی داربین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ های شماره 4 ‭(FLIP ‬‮‭99-03‬‭C) ‬و‮‭28‬ ‭(FLIP ‬‮‭118-08‬‭C) ‬به ترتیب با میانگین ‮‭1300‬ و‮‭1180‬ کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد دانه را تولید نمودند و درکلاس ‭A ‬قرار گرفتند ونسبت به شاهد حساس به خشکی ‮‭3279‬ ‭ILC (‬با میانگین عملکرد ‮‭600‬ کیلوگرم درهکتار) به ترتیب ‮‭117‬ و ‮‭97‬ درصد افزایش عملکرد نشان دادند. پس از آن ژنوتیپ های شماره ‮‭27‬ ‭(FLIP ‬‮‭112-08‬‭C)‬، 2 ‭(FLIP ‬‮‭22-03‬‭C) ‬و‮‭23‬ ‭(FLIP ‬‮‭101-08‬‭C) ‬به ترتیب با میانگین عملکرد ،‮‭1090 1130‬ و‮‭1020‬کیلوگرم درهکتار قرار داشتند که نسبت به شاهد حساس به خشکی، از افزایش عملکرد دانه معنی داری برخوردار بوده و درگروه بندی انجام گرفته درکلاس ‭B ‬قرارگرفتند.کمترین عملکرد دانه نیز مربوط به ژنوتیپ شماره ‮‭31‬ ‭(FLIP ‬‮‭137-08‬‭C ) ‬با متوسط عملکرد ‮‭550‬ کیلوگرم درهکتار بود. واژه های کلیدی: نخود ‭( Cicer arietinum L.)‬، تحمل خشکی، لاین، عملکرد دانه، شرایط دیم.