استخراج و تجزیه کیفی و کمی اسانس گونه های مختلف آویشن در برخی از استان های کشور (ایستگاه همند آب سرد)

به منظور بررسی فیتوشیمیایی اسانس گونه های مختلف آویشن این تحقیق در سال های ‮‭1388-90‬ انجام شد. به همین منظور ‮‭73‬ اکسشن از گونه های مختلف آویشن کاشته شده در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه همند آب سرد (استان تهران) در زمان ‮‭50‬ درصد گل دهی جمع آوری شدند. گیاهان جمع آوری شده پس از انتقال به آزمایشگاه در سایه خشک شده و آسیاب شدند. استخراج اسانس از تمامی اکسشن ها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر طرح فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت انجام گرفت. اسانس های به دست آمده با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی ‭GC ‬و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی ‭GC/MS ‬آنالیز و ترکیب های شیمیایی آن ها شناسایی شدند. بالاترین بازده اسانس سرشاخه گل دار اکسشن های مورد مطالعه بر حسب وزن خشک به ترتیب متعلق به گونه های نامعلوم و ‭Th.Lancifolius ‬با منشا استان های مرکزی و لرستان و ‭Th.pubescens ‬با منشا گیلان بودند. در اسانس روغنی اکسشن های مورد مطالعه، بین ‮‭14‬ تا ‮‭19‬ ترکیب شناسایی شد. نتایج آنالیز ترکیب های شیمیایی اسانس بیان گر آن است که در داخل هر گونه کموتایپ های متفاوت وجود دارد. هم چنین در بین اکسشن های مورد بررسی چندین کموتایپ که درصد بالایی داشته و در اکثر اکسشن ها بودند که شامل پاراسیمن، 1 و 8 سینیول، گاماترپینن، لینالول، تیمول و کارواکرول شناسایی شدند. هم چنین ترکیباتی که در بعضی اکسشن ها در سال های آزمایش از درصد بالایی برخوردار بودند هم چون ژرانیول مورد بررسی قرار گرفتند. در طی سه سال بیش ترین ترکیب تیمول مربوط به اکسشن های (‮‭10‬‭(Th.lancifolius)‬‮‭25‬، ‭(Th.kotschyanus ‬و (‮‭68‬‭(Th.daenensis ‬به ترتیب با 3/،‮‭68/9 69‬ و ‮‭68/49‬ درصد و ترکیب کارواکرول مربوط به اکسشن های (‮‭18‬‭(Th.transcaspicus)‬‮‭35‬، ‭(Th.pubescens ‬و (‮‭66‬‭(Th.daenensis ‬به ترتیب با 7/،‮‭69 86‬ و ‮‭68/53‬ درصد و ژرانیول به ترتیب مربوط به اکسشن های ،‮‭6 55‬ و ‮‭32‬ در گونه ‭Th. pubescens ‬به ترتیب با ‮‭81‬/،‮‭38/94 39‬ و ‮‭32/42‬ درصد بودند . بیش ترین درصد اسانس در سال های ،‮‭89 88‬ و ‮‭90‬ به ترتیب در اکسشن های (6‭(Th.daenensis) ‬‮‭60‬، ‭(Th.pubescens ‬و (‮‭62‬‭(Th.daenensis ‬با ‮‭34‬/،‮‭2/47 2‬ و ‮‭2/63‬ درصد مشاهده شد. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، اکسشن، تیموس، کموتایپ، آویشن، اسانس