بررسی پارازیتیسم طبیعی تخم پروانه کرم ساقه خوار برنج توسط زنبور تریکوگراما و ترجیح میزبانی آن نسبت به میزبان های آزمایشگاهی و طبیعی در مزارع برنج

زنبور تریکوگراما در دو دهه اخیر برای کنترل کرم ساقهخوار برنج در شمال ایران بکار گرفته شده است. اما همیشه بحثهای زیادی در مورد کارآیی این زنبور کوچک در کشور وجود داشته است. مطالعه حاضر به منظور مقایسه پراکنش طبیعی زنبور ‭Bezd. Trichogramma brassicae ‬با رهاسازی همین گونه در سطح مزرعه طی سالهای ‮‭1386‬ و ‮‭1387‬ در شالیزارهای فریدونکنار صورت گرفت. آزمایش در قالب بلوک کامل تصادفی شامل سه تیمار (پارازیتیسم طبیعی، پنج بار رهاسازی و شش بار رهاسازی) و هرکدام با دو روش ارزیابی (بازدید مستقیم و تله گذاری با بیدغلات) و در سه تکرار انجام گرفت. سوش محلی‭T. brassicae ‬در تیمارهای رهاسازی مورد استفاده قرار گرفت. درصد پارازیتیسم زنبورها از طریق نسبت تعداد دستجات تخم پارازیته به تعداد دستجات تخم جمع آوری شده بدست آمد. در سال اول فقط یک دسته تخم ساقهصخوار برنج توسط جمعیت طبیعی زنبور مورد حمله بود اما در سال دوم تخمی پارازیت نشده بود. پارازیتیسم طبیعی دستجات تخم تله بوسیله زنبور تریکوگراما در سال اول و دوم به ترتیب 3/%1 و 1/%2 به ثبت رسید. در بین تمام تیمارهای رهاسازی زنبور، تنها دو دسته تخم پارازیته آفت مشاهده شد. در بقیه تیمارهای تحت کنترل بیولوژیک و دارای تله تخم همواره کارایی زنبور کمتر از %4 در سال بود. میزان مرگ جوانه مرکزی، خوشه سفیدی و عملکرد تیمارها تفاوت معنیداری با همدیگر نداشتند. نتایج مطالعه ترجیح میزبانی تریکوگراما در شرایط مزرعه نشان داد زنبور رغبت بیشتری به پارازیتیسم تخمهای میزبان طبیعی دارد و پرورش نسلهای متوالی زنبور روی تخمهای بید غلات، تاثیری در پذیرش دستجات تخم ‭Chilo suppressalis ‬نداشته است. براساس نتایج کلی فعالیت جمعیتهای طبیعی در مزرعه برنج بسیار ناچیز و همینطور جمعیت رهاسازی شده دارای پراکنش بسیار ضعیف میباشد. همچنین میتوان حدس زد کاربرد بیرویهی نهادههای شیمیایی سبب تغییر زیست بوم برنج شده که متعاقب آن تاثیر متضادی روی کارایی و پراکنش زنبور پارازیتویید داشته است. بعلاوه، فعالیت زیاد شکارگران نیز ممکن است با عملکرد طبیعی زنبورهای تریکوگرامای طبیعی و رهاسازی شده در مزارع برنج فریدونکنار تداخل داشته باشد. واژه های کلیدی: پارازیتیسم طبیعی، ترجیح میزبانی، کرم ساقه خوار برنج، ‭Trichogramma