رهام محتشمی
محسن صداقتی نسب

در راستای افزایش کمی و کیفی برنج این پژوهش به منظور ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های کیفی برنج در شرایط استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گردید. در این آزمایش 8 لاین کیفی به همراه ارقام کادوس، علی کاظمی و چمپای محلی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو منطقه چرام و باشت به مدت دو سال (‮‭1386-87‬) اجرا گردید. در هر سال عملکرد لاین های مورد آزمایش بطور جداگانه از طریق تجزیه واریانس ساده و با استفاده از روش دانکن مورد آزمون قرار گرفت و در پایان سال دوم بمنظور تعیین سازگاری تجزیه واریانس مرکب بعمل آمد و از طریق روش پیشنهادی ابرهارت و راسل(‮‭1966‬‭) i l ‬و معیارهای پایداری دیگری نظیر واریانس محیطی( )،آکووالنس ریک(‮‭1962‬‭)Wi ‬،واریانس پایداری شوکلاو(‮‭1972‬‭) i ‬،ضریب تغییرات محیطی فرانسیس و کاننبرگ(‮‭1987‬‭) Cvi‬،ضریب رگرسیون ییتس وکاکران(‮‭1938‬‭)bi‬، و ضریب تبیین‭R i)) ‬، تجزیه پایداری بمنظور تعیین ارقام پایدار استفاده شد. نتایج حاصله حاکی از تنوع زیادی بین لاین ها و شاهد مورد بررسی از نظرعملکرد و دیگر صفات زراعی بود. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین سال ها تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد وجود دارد. تجزیه پایداری ژنوتیپ ها بوسیله محاسبه معیار های نمونه ای نشان می دهد که بیشترین پایداری مربوط به ژنوتیپ های 7(‮‭8515‬) و 5(‮‭8510‬) بوده است. بر اساس نتایج تجزیه و مقایسه میانگین تیمارها، برتری عملکرد دانه مربوط به لاین های 7(‮‭8515‬) و 5(‮‭8510‬) با متوسط عملکرد ‮‭9/600‬ و ‮‭8/850‬ تن در هکتار بوده است. لاین های مذکور به دلیل متوسط عملکرد، راندمان تبدیل و درصد برنج کامل بالا و میزان آمیلوز متوسط، ثبات عملکرد و سازگاری محیطی مناسب، به عنوان ژنوتیپ های برتر تشخیص داده شده اند. پیشنهاد می شود به منظور معرفی، این ژنوتیپ ها در سال آینده وارد آزمایشات به زراعی گردند. واژه های کلیدی: اجزا عملکرد، برنج، پایداری، کیفی.