مهیار شیخ الاسلامی
عیسی ارجی
حسن یونسی
امیرارسلان احمدی
علی عباس حسینی
علیرضا محمدی

طی سال های ‮‭1389‬ و ‮‭1390‬ ضمن بازدید از مناطق مختلف استان کرمانشاه، از درختان میوه هسته دار با علایم پوسیدگی طوقه و ریشه و همچنین خاک اطراف طوقه و ریشه آنها نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها پس از شست وشو و ضدعفونی سطحی در محیط کشت های عمومی و نیمه انتخابی کشت گردیدند. به منظور جداسازی قارچ از خاک اطراف ریشه گیاهان بیمار، از روش طعمه گذاری در خاک استفاده شد. تشخیص گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیک و پاره ای ویژگی های فیزیولوژیک، با استفاده از کلیدهای شناسایی موجود صورت گرفت. از مجموع ‮‭96‬ جدایه به دست آمده، 8 جدایه از جنس،‮‭69‬ ‭Phytophthora ‬جدایه از جنس ‮‭15 , Pythium ‬جدایه از جنس ‭Fusarium ‬و بقیه متعلق به ‭Alternaria ‬بودند. از مجموع جدایه های‭Phytophthora ‬هفت جدایه به گونه ی ‭P.cactorum ‬و یک جدایه به گونه ی ‭P. citricola ‬تعلق داشت. همچنین در بین جدایه های ‮‭26‬ ، ‭Pythium ‬جدایه متعلق به گونه ی ‮‭17‬ ، ‭P. aphanidermatum ‬جدایه متعلق به ‭P. groupG ‬، یازده جدایه متعلق به گونه ی ‭P. deliense‬، شش جدایه متعلق به گونه ی ‭P. helicoides ‬، پنج جدایه متعلق به گونه ی ‭P. intermedium ‬، دو جدایه متعلق به ‭Pythium sp. ‬و دو جدایه متعلق به گونه ی ‭P. acanthicum ‬، بودند. در بین جدایه های ‮‭11‬ ، ‭Fusarium ‬جدایه از گونه ‭F. oxysporum ‬و 4 جدایه متعلق به ‭F. solani ‬بودند. جدایه های ‭Alternaria ‬به عنوان ‭A. alternata ‬تشخیص داده شدند. آزمون بیماری زایی این گونه ها روی شاخه های بریده در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. همچنین این آزمون روی دانهال های کاشته شده از سه میزبان بادام، زردآلو و آلبالوی محلب در گلخانه به انجام رسید. داده های حاصل از آزمایش بیماری زایی روی شاخه های بریده توسط نرم افزار آماری ‭SAS ‬تجزیه و تحلیل گردید. آزمون بیماری زایی روی شاخه های بریده در تمام موارد در سطح یک درصد معنی دار بود. در آزمایش بیماری زایی روی دانهال های بادام و زردآلو گونه های ‭P. cactorum ‬و ‭P. citricola ‬بیشترین میزان بیماری زایی را ایجاد کردند اما گونه های ‭P. helicoides ‬و ‭P. aphanidermatum ‬بعد از گذشت ‮‭40‬ روز منجر به سبزخشکی دانهال ها شدند. گونه ‭P. cactorum ‬بعد از 8 روز سبب مرگ نهال های آلبالوی محلب شد. تاثیر بیماری زایی گونه ‭F. oxysporum ‬در آزمایش روی شاخه های بریده گیلاس در سطح %5 معنی دار بود اما در بقیه آزمایش ها در هیچ یک از موارد جدایه های ‭Fusarium ‬و همچنین ‭Alternaria ‬قادر به ایجاد بیماری نبودند. در نتیجه گیری کلی با توجه به اینکه نمونه های ‭P. cactorum ‬از بافت های گیاهی آلوده جداسازی شدند و بعد از انجام آزمایش اثبات بیماری زایی روی شاخه بریده و نهال میزبان های مختلف، بیماری زایی بالایی داشتند، لذا این گونه به عنوان عامل اصلی پوسیدگی ریشه و طوقه درختان میوه هسته دار در استان کرمانشاه معرفی می گردد. کلمات کلیدی: پوسیدگی طوقه و ریشه، درختان میوه هسته دار، پیتیوم، فیتوفتورا، استان کرمانشاه