گزارش معرفی رقم جدید گندم نان (اوحدی‭) 14 Gene Bank ‬جهت کاشت در دی م زارهای س ردسی ر و معتدل سرد

لاین جدید در سال زراعی ‮‭1376-77‬ از طریق بانک ژن ملی گیاهی ایران درکرج و به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر روی توده گندم های موجود در بانک ژن به مراغه ارسال، و بصورت مشاهده ای مورد مطالعه قرار گرفت و با دارا بودن عملکرد ‮‭2895‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم سرداری (‮‭1850‬ کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی داری نشان داد. لاین جدید در سال های زراعی ‮‭1377-78‬ و در آزمایش مقدماتی ‮‭1476‬ کیلوگرم ودر سال ‮‭1378-79‬ در آزمایش مقایسه عملکرد ‭ ( BWYTA )‬که مصادف با خشکسالی شدیدی در منطقه مراغه بود توانست حدود ‮‭2038‬ کیلوگرم نسبت به سرداری محصول بیشتری تولید نماید. لاین جدید از سال ‮‭1379-80‬ در آزمایش ‭BWYT-B ‬و از سال ‮‭1380-83‬ به مدت سه سال در آزمایشات سازگاری در 6 ایستگاه تحقیقاتی سردسیرو معتدل دیم (مراغه، سرارود، قاملو، قیدار، شیروان در شمال خراسان و اردبیل) مورد مطالعه قرار گرفت. در ایستگاه مراغه و درآزمایش سازگاری میانگین عملکرد دانه لاین جدید (‮‭14‬ ‭Gene Bank Material) ‬در ایستگاه مراغه ‮‭2991‬ کیلوگرم در هکتار و متوسط عملکرد دانه ارقام شاهد سرداری و آذر2 به ترتیب ‮‭2627‬ و ‮‭2566‬ کیلوگرم در هکتار بود که لاین جدید به ترتیب ‮‭14‬ و ‮‭17‬ درصد برتری محصول به شاهد ها در آزمایش سازگاری مراغه داشت. براساس نتایج حاصل از آزمایشات سازگاری فوق در کل مناطق (‮‭1380-83‬) لاین شماره ‮‭14 1‬ ‭Gene Bank) ) ‬با تیپ رشد زمستانه با تولید ‮‭2248‬ کیلوگرم در هکتار ببیشترین میزان محصول را داشت. در این آزمایشها متوسط عملکرد دانه ارقام سرداری و آذر2 به ترتیب ‮‭2158‬ و ‮‭2168‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه لاین جدید در طی 8 سال بررسی ‮‭2160‬ کیلوگرم در هکتار بود که در مقایسه با ارقام شاهد سرداری (‮‭2040‬ کیلوگرم در هکتار ) و رقم آذر2 ( ‮‭2094‬ کیلوگرم در هکتار) ‮‭5-6‬ درصد برتر بود. بالاترین پتانسیل لاین مذکور با ‮‭5783‬ کیلوگرم در هکتار در شرایط آبی از ایستگاه زنجان بدست آمد که در شرایط فوق نیز نسبت به ارقام سرداری و آذر2 به ترتیب ‮‭587‬ و ‮‭501‬ کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه بیشتری داشت. لاین جدید در مزارع زارعین در مناطق هشترود و میانه در استان آذربایجانشرقی (‮‭1383-84‬) با عملکرد ‮‭1980‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهدهای سرداری (‮‭1690‬ کیلوگرم در هکتار) و آذر2 ( ‮‭1782‬ کیلوگرم در هکتار ) به ترتیب ‮‭17‬ و ‮‭11‬ درصد برتری داشت. نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه نشان داد که لاین جدید در زمره ژنوتیپ های پایدار بوده وپایداری تولید محصول آن از رقم سرداری بیشتر می باشد. از ویژگی های لاین جدید می توان به زودرسی ، دارا بودن دانه های درشت با وزن هزار دانه بالا (‮‭38‬ گرم) درطی 8 سال (2 تا 3 گرم بیشتر از شاهدها)، ارتفاع بوته مناسب ( ‮‭76‬ سانتی متر)، تیپ رشد زمستانه، متحمل به خشکی و سرما اشاره نمود. رنگ سنبله و دانه لاین جدید سفید بوده و نسبت به ریزش دانه نیز مقاوم می باشد. نتایج تجزیه کیفی دانه نشان دادکه میزان پروتیین دانه لاین جدید ‮‭12/5‬ % بوده و در زمره ارقام با خاصیت نانوایی خوب قرار دارد و از این نظر نیز نسبت به ارقام شاهد برتر می باشد در مجموع براساس نتایج عملکرد دانه، معیار های پایداری و ویژگی های مناسب زراعی و کیفی لاین جدید برای کاشت و معرفی در دیمزارهای مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور انتخاب گردید.