بهبود محبی - استادیار، گروه علوم چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دان
حسین شاهباز - کارشناس ارشد صنایع سلولزی، وزارت جهاد کشاورزی

از آن جایی که حفظ منابع طبیعی از اهم برنامه های دولت بوده است و در سال 1382 برنامه جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور نیز تحت عنوان حفظ، نگهداری و توسعه جنگلهای شمال کشور در همین زمینه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید . بدین سبب سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری تقریباً برداشت سالیانه خود را به کمتر از 50 % رسانید؛ به طوری که میزان برداشت قانونی چوب از 1760164 متر مکعب در سال 1373 به مقدار 823500 مترمکعب در سال 1382 از جنگلهای شمال کشور رسید.با این نگاه که برداشت از جنگلهای شمال به حد چشمگیری کاهش یافته است؛ به همین ترتیب تأمین چوب از سایر منابع افزایش یافته است . بیشترین تأثیر این برنامه بر روی میزان واردات فرآورده های جنگل ی می باش د . آزادسازی واردات محصولات جنگلی و کاهش حقوق و عوارض گمرکی تا حدی این روند را هموار کرده است . اما استفاده از منابع چوبی با تکیه بر تسهیل سازی واردات از طریق کاهش حقوق و عوارض گمرکی به تنهایی نمی تواند بنیان مستحکم تری برای تأمین نیازهای داخلی باشد . چرا که تنها مشکل واردات و صادرات این گروه از محصولات حقوق و عوارض گمرکی نیست؛ بلکه مشکلات عدیده ای در این میان به نظر می رسند . یکی از این موارد مبادی ورودی برای چوب و محصولات جنگلی است.استفاده از حمل و نقل دریایی بنابه مزایایی که دارد از گذشته مهمترین روش تبادلات محصولات جنگلی بوده است؛ لذا در این زمینه کارگزاران تجارت بین الملل اقدام به تخصصی کردن بنادر کرده اند . تخصصی کردن مبادی ورودی یکی از روشهای اصلی در تسهیل سازی تجارت بین المللی است . از آن جایی که چوب یک ماده بیولوژیک می باشد؛ بنابراین نیاز به بنادر اختصاصی برای تبادلات چوب و محصولات آن را دو چندان می کند . به نظر می رسد اگر بندر و گمرک خاصی برای تجارت چوب در ساحل دریاهای جنوب و شمال ایران ایجاد شود؛ کمک زیادی به تسهیل سازی تجارت، کاهش هزینه های، کاهش زمان انجام امور گمرکی، کنترل دقیق و علمی تر آقات و در نهایت حفاظت از جنگلها خواهد داشت .این مقاله به بررسی اجمالی عوامل و شرایط احداث یک گمرک اختصاصی برای محصولات جنگلی با اشاره به تجربه های موفق جهانی می پردازد.

پایانه های دریایی اختصاصی چوب، فرآورده های چوبی، واردات چوب