بررسی اثر قارچ کشی عصاره چندین گیاه بر روی گونه های ‭Alternaria ‬عامل بیماری لکه آلترناریایی سیب زمینی در استان های سمنان و تهران

بیماری لکه موجی سیب زمینی که توسط گونه های ‭Alternaria ‬ایجاد می گردد، همه ساله در مزارع سیب زمینی کاری استان سمنان مشاهده گردیده و باعث خشک شدن سرشاخه بوته ها و نهایتا کاهش محصول می گردد . در طی سالهای اخیر تاثیر قارچکشی عصاره تعداد زیادی از گیاهان برای مبارزه با بیماریهای گیاهی از جمله عوامل لکه برگی ها مورد توجه محققان بسیاری از کشورها قرار گرفته است. در این تحقیق در طی دو سال متوالی عصاره های پنج گیاه اوکالیپتوس ‭(Eucalyptus camaldulensis) ‬، نعناع فلفلی ‭((Mentha piperita ‬، داتورا ‭(Datura stramanium )‬، تلخه ‭(Acroptilon repens) ‬و لاواند ‭(Lavandula officinalis) ‬استخراج شده با حلالهای متانول خالص و متانول + آب ( ‮‭1:1‬ ) جهت بررسی میزان تاثیر آنها در جلوگیری از رشد پرگنه و جوانه زنی اسپور گونه غالب بیماری لکه آلترناریایی سیب زمینی استان سمنان ‭( A. alternata ) ‬مورد استفاده قرار گرفتند. مراحل مختلف تهیه عصاره گیاهان فوق در بخش تحقیقات آفتکشهای موسسه تحقیقات گیاهپزشکی با استفاده از حلالهای متانول و متانول و آب (‮‭1:1‬ ). جهت بررسی تاثیر ،‮‭10 5‬ و ‮‭15‬ درصدی عصاره ها در محیط کشت بر رشد پرگنه گونه غالب عامل بیماری از روش اختلاط محلول عصاره ها با محیط کشت ‭( food poisoned method ) ‬و در رابطه با تاثیر میزان ،‮‭10 5‬ و ‮‭15‬ درصدی محلول عصاره ها ی مذکور بر جوانه زنی اسپور عامل بیماری از روش ‭Spore germination assay ‬استفاده شد. برای مقایسه بهتر از قارچکش مانکوزب به نسبت 2 در هزار در هر دو آزمایش استفاده شد. نتایج بررسی های دو ساله نشان داد که عصاره های متانولی در مقایسه با عصاره های استخراج شده با حلال متانول+ آب از کارآیی بسیار بالاتری در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ عامل بیماری و همچنین جوانه زنی اسپورهای عامل بیماری بر خورداربودند، به نحوی که عصاره های نعناع فلفلی (%‮‭15‬)، لاواند (%‮‭15‬)، نعناع فلفلی (%‮‭10‬)، و اوکالیپتوس (%‮‭15‬) ( استخراج شده با متانول خالص ) بترتیب با ‮‭56‬/،‮‭70 0‬/،‮‭0/71 0‬ و ‮‭0/75‬ سانتی متر رشد پرگنه پس از 7 روز در سطح آماری %1 بیشترین تاثیر را در جلوگیری از رشد رویشی قارچ عامل بیماری در شرایط آزمایشگاهی از خود نشان دادند. اکثر عصاره های استخراج شده توسط حلال متانول + آب یا تاثیری در جلوگیری از رشد پرگنه قارچ عامل بیماری نداشتند و یا اینکه تاثیرشان ناچیز بود. در رابطه با تاثیر تیمارهای مختلف بر جوانه زنی اسپور ‭A. alternata ‬اگرچه نتایج قدری متفاوت بود لکن تاثیر حلال خالص در این رابطه بسیار محسوس بود و تاثیر محلول عصاره های متانولی بر جوانه زنی اسپور عامل بیماری بسیار بهتر بودند. در این رابطه پس از محلول مانکوزب 2 در هزار (با %4 جوانه زنی) ، محلول های متانولی اوکالیپتوس (%‮‭15‬)، اوکالیپتوس (%‮‭10‬)، اوکالیپتوس (%5) نعناع فلفلی (%‮‭15‬)، لاواند (%‮‭15‬) و نعناع فلفلی ( %‮‭10‬) بترتیب با ‮‭33‬/،‮‭33 5‬/،‮‭50 10‬/،‮‭50 11‬/،‮‭15/67 13‬ و ‮‭15/83‬ درصد جوانه زنی بیشترین تاثیر را در جلوگیری از جوانه زنی قارچ عامل بیماری از خود نشان دادند. نتایج کلی نشان داد که اولا عصاره های استخراج شده با متانول خالص تاثیرات قارچکشی بسیار بیشتری داشتند و دوما عصاره های نعناع فلفلی، اوکالیپتوس و لاواند می توانند برای تهیه قارچکش های بی خطر گزینه های مناسبی باشند. واژه های کلیدی : عصاره های گیاهی، تاثیرات ضد قارچی، سیب زمینی، بیماری لکه آلترناریایی