موسی الرضا وفایی تبار
محمدرضا رمضانی مقدم
عمران عالیشاه
اکرم مهاجر
فرزاد کریمی

بررسی حاضر به منظور ارتقا کیفیت الیاف ارقام تجاری هیرستوم و از طرفی افزایش زودرسی و عملکرد ارقام باربادنس انجام گردید. در این پروژه، تلاقی برگشتی و همچنین خودگشنی در نتاج حاصل از جمعیت های در حال تفرق تلاقی برگشتی بین گونهای و همچنین نتاج حاصل از خود گشنی بوته های انتخابی از جمعیت های نسل های مختلف به مدت دو سال انجام شد. در این بررسی ارقام والدینی شامل ارقام باربادنس (دکتر عمومی و ترمز ‮‭14‬) و ارقام هیرستوم (ورامین ، ساحل ، بختگان ، سپید، مهر ، خرداد) بودند. در سال اول و دوم بوته هایی که از نظر خصوصیات کمی و کیفیت الیاف ممتاز بودند مورد گزینش قرار گرفتند و در سال سوم جمعیت نتاج بدست آمده از هر رقم به تفکیک به همراه والد مادری خود در سه منطقه ورامین، گرگان و کاشمر کشت گردیدند. مقایسه لاین ها از نظر صفات مختلف نشان داد که تنوع خیلی خوبی از تلاقی های انجام شده بدست آمده است که در بسیاری ازموارد نتاج از نظر یک با چند صفت برتر از والدین مادری خود بودند. به عنوان مثال در لاین های حاصل از تلاقی رقم های گونه ی باربادنس، بوته هایی بدست آمده اند که ضمن داشتن طول الیاف حداقل برابر با والد مادری خود از نظر درصد کیل نیز بسیار برتر از ارقام والدینی مادری خود بودند. همچنین در ارقام گونه هیرستوم، در بین نتاج حاصل از تلاقی، بوته هایی بدست آمده اند که ضمن داشتن صفات والد مادری خود از نظر کیفیت الیاف،مخصوصا طول الیاف، شبیه والد دهنده خود (باربادنس) بودند. با توجه به اینکه هر ساله علاوه بر انجام تلاقی های برگشتی، سلکسیون نیز بر روی بوته ها انجام می شده است، صفات موجود در لاین های بدست آمده تقریبا تثبیت گردیده اند و در مرحله بعدی برنامه اصلاحی می توان آن ها را به تفکیک تکثیر و طی چند سال و چند منطقه با والدین خود مورد مقایسه قرار داد. واژه های کلیدی: پنبه،تلاقی بین گونه ای، تنوع، هیرستوم، باربادنس