محمدرضا اوراضی زاده
محسن آقایی زاده
سعید واحدی

مصرف کم آب در زراعت چغندرقند یکی از استراتژی های مهم تولید این محصول در کشور بشمار می آید. این موضوع باعث شده که توجه دست اندرکاران به توسعه کشت زمستانه چغندرقند بالاخص در استان خوزستان و بررسی امکان کشت زمستانه در دیگر مناطق کشور از جمله استان های فارس ، کرمانشاه ، ایلام ، کرمان، خراسان و گلستان جلب شود. از دلایل مهم برتری کشت زمستانه بر کشت بهاره چغندرقند می توان استفاده گیاه از بارندگی های فصل زمستان و کاهش نیاز آبی، کاهش عملیات زراعی مانند آبیاری ، کنترل علفهای هرز ، آفات و بیماری ها، پایین بودن هزینه های تولید و بالا بودن راندمان تولید شکر را برشمرد. این مزیت ها موجب شد که موسسه تحقیقات چغندر قند اصلاح و تهیه ارقام زمستانه مقاوم به ساقه روی که یکی از محدودیت های کشت چغندر زمستانه است اقدام نماید. در اصلاح این رقم که یک هیبرید تریپلویید منوژرم متحمل به بولتینگ است و مناسب کشت زمستانه خوزستان می باشد از روش گزینش دوره ای نیمه فامیلی در داخل توده گرده افشان تتراپلویید و نرعقیم ژنتیکی سیتوپلاسمی در تهیه سینگل کراس (پایه مادری) مورد استفاده قرار گرفت. پس از ترکیبات متعدد، سینگل کراس (‮‭419‬*‮‭474‬) به عنوان پایه مادری و گرده افشان ‭HM‬‮‭5514‬ به عنوان پایه پدری گزینش و تلاقی داده شد و هیبرید منوژرم مورد نظر با ترکیب (‮‭419‬*‮‭474‬)*‮‭5514‬ ‭HM ‬تهیه شد. این هیبرید تریپلویید در قالب آزمایش های مقایسه ارقام طی سالهای ‮‭85-87‬ در مناطق مستعد کشت زمستانه از نظر بررسی مقاومت به بولتینگ و دیگر خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند مورد ارزیابی قرار گرفت. میانگین عملکرد ریشه ، درصد قند و عملکرد شکر سفید این هیبرید در طول سال های بررسی در دزفول به ترتیب ‮‭74/18‬ تن ، ‮‭17/33‬ درصد و ‮‭11/55‬ تن شکر در هکتار با درصد بوته های به ساقه رفته (بولتینگ) ‮‭3/09‬ درصد مشاهده شد . که نسبت به رقم شاهد (رسول) از نظر صفات عملکرد ریشه، درصدقند و شکر تولیدی به ترتیب 5 ، ‮‭2/8‬ و ‮‭8/5‬ درصد افزایش و از نظر بولتینگ ‮‭65‬ درصد کاهش نشان داده است و می تواند جایگزین مناسبی برای رقم رسول باشد.