شعبانعلی مافی پاشاکلائی
حسن براری
علی اکبر کیهانیان
مرتضی نورعلیزاده

مگس میوه مدیترانه ای ‭(Ceratitis capitata Wied) ‬یکی از مهمترین و مخربترین آفات محصولات باغی در جهان و ایران است. مطالعه تغییرات جمعیت، زیست شناسی، ترجیح میزبانی، درصد خسارت، دشمنان طبیعی و پراکنش جغرافیایی آفت در باغات میوه استان در طی سالهای ‮‭86‬ لغایت ‮‭89‬ انجام شد. بررسی تغییرات جمعیت آفت نشان داد که اولین نمونه های حشره کامل مگس میوه مدیترانه ای تقریبا از اواخر بهار توسط تله های طعمه ای شکار شده و بسته به شرایط دمایی منطقه گاها تا اواخر پاییز ادامه داشت. مهمترین نقاط اوج پرواز جمعیت آفت مربوط به ماه های شهریور، مهر و آبان بوده که تقریبا همزمان با رنگ گرفتن و برداشت محصولات باغی چون خرمالو، نارنگی پیش رس ژاپنی و نارنگی انشو در منطقه بودند. بررسی بیولوژی آفت روی رژیم های غذایی مصنوعی و طبیعی در دمای‮‭28 2‬ درجه ی سانتیگراد، رطوبت نسبی ‮‭70 5‬ درصد ودوره ی نوری ‮‭12‬ ساعت روشنایی و ‮‭12‬ ساعت تاریکی در شرایط آزمایشگاهی نشان داد که طول مدت نشو و نمای جنینی به ترتیب ‮‭2/1 0/65‬ و ‮‭2/5 0/95‬ روز، دوره لاروی ‮‭7/5 2/1‬ و ‮‭10/4 2/9‬ روز و دوره شفیرگی ‮‭9/7 1/8‬ و ‮‭10/2 2/1‬ روز تعیین گردید. آفت دارای 3 تا 5 نسل در سال می باشد و زمستان گذرانی آن به صورت شفیره در عمق 1 تا 2 سانتی متری خاک می باشد. بیشترین میانگین تعداد دسته تخم موجود روی یک عدد میوه متعلق به خرمالوی سیوی رسیده (‮‭5/9 3/28‬) و بیشترین میانگین تعداد تخم شمارش شده در هر دسته تخم مربوط به پرتقال رقم تامسون ناول(‮‭24/62 14/26‬) بود. بررسی پراکنش جغرافیایی آفت با استفاده از انواع تله و ترکیبات جلب کننده نشان داد که این مگس در سراسر استان گسترش دارد. در خصوص دشمنان طبیعی آفت، هیچ گونه عامل شکارگر و پارازیت کننده مراحل مختلف زیستی آن در منطقه مشاهده نشد. واژه نامه: مگس میوه مدیترانه ای، زیست شناسی، تغییرات جمعیت، ‭Ceratitis capitata‬، مازندران