اکبر نجفی آشتیانی
محمدحسین لباسچی
کامکار جایمند
علی اشرف جعفری
مریم تیموری
کهزاد سرطاوی
عاطفه بهمن زادگان

صبرزرد با نام علمی ‭Aloe vera L. ‬از خانواده ‭Liliaceae ‬سوسن می باشد. به علت مصارف زیاد ژل و فراورده های این گیاه تمایل به کشت در سال های اخیر روبه فزونی رفته است. با این وجود تعیین روش مناسب کشت، کمیت و کیفیت ژل برای تولید کننده این محصول اهمیت به سزایی دارد. امروزه ده ها فرآورده دارویی، بهداشتی و غذایی از گیاه صبرزرد تهیه و در بازار جهانی به عنوان یک محصول تجاری و ارزآور مورد توجه تولیدکنندگان قرار گرفته است. در این تحقیق، عملکرد ژل استحصال شده در دو شرایط مزرعه و گلخانه شناسایی و اندازه گیری ترکیبهای موجود در ژل شامل آلویین (با دستگاه ‭HPLC )‬، پروتیین، قندها و سلولز (با دستگاه ‭NIR)‬، عناصر معدنی نظیر آهن، مس، روی، منیزیم و کلسیم (با دستگاه جذب اتمی) اندازه گیری شد. همچنین در این پژوهش تنوع گونه های موجود و نیز مقایسه کمیت و کیفیت ژل در دو شرایط مزرعه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، گونه ‭Aloe vera ‬در شاخص عملکرد تولید ژل در گلخانه شماره یک با میانگین ‮‭60/97‬ درصد و عملکرد تولید عصاره در مزرعه شماره یک با میانگین ‮‭0/1‬ درصد نسبت به مکان های مشابه برتری دارد. همچنین ایجاد پوشش پلاستیک در فصل سرد موجب افزایش عملکرد ژل و شدت گرما در فصول گرم موجب کاهش عملکرد ژل شد. در گونه‭Aloe littoralis ‬وضعیت مشابه مشاهده شد.بررسی در چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان نمونه برداری از سطوح مزرعه و گلخانه نشان داد که زمان مناسب برداشت برای تولید کننده و اهداف خاص در شرایط مختلف متفاوت می باشد. کلمات کلیدی: ژل، مزرعه، گلخانه، صبر زرد، فصل