حسین رحیم سروش
فردوس عادلی مسبب

سی و ششمین دوره آزمایش بین المللی برنج های زودرس با تعداد ‮‭43‬ ژنوتیپ خالص به همراه3 شاهد بین المللی ویک شاهد بومی جمعا با ‮‭47‬ تیمار به صورت طرح آگمنتد و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در 5 تکرار در سال‮‭1389‬در رشت اجرا شد. هدف ازاجرای این آزمایش ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر خصوصیات کمی و کیفی و انتخاب ژنوتیپ های برتر به منظور معرفی نهایی آنها به زارعین و یا استفاده در برنامه های به نژادی بوده است. هر ژنوتیپ درکرتی به ابعاد5 مترا‮‭1/4‬ متر به فواصل کاشت ‮‭20‬ا‮‭20‬ سانتی متر به صورت تک بوته نشا شد. دراین تحقیق تعداد نه صفت کمی و کیفی شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد روز تا ‮‭50‬ درصد گل دهی، طول، عرض و شکل برنج قهوه ای، مقدار آمیلوز و قوام ژل اندازه گیری وثبت شد. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ ها ی شاهد ازنظر تمام صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت که بیانگر وجود تنوع در آنها بود. اختلاف بین تکرار ها از نظر کلیه صفات بجز عرض برنج قهوه ای معنی دار نبود. بنابراین داده های تیمار های غیر تکراری فقط برای این صفت براساس فرمول تصحیح شد. مقایسه میانگین شاهدها نشان داد که بهترین شاهد از نظر صفات کمی نظیر عملکرد دانه شاهد ‭IR‬‮‭50‬ بوده است. مقایسه میانگین ژنوتیپ های غیر تکراری با شاهد به روش آزمون حداقل اختلاف معنی دار‭(LSD) ‬نشان داد که ژنوتیپ های شماره،‮‭012‬ ،‮‭015‬ ،‮‭027‬ ،‮‭028 002 025‬،‮‭029‬ و ‮‭003‬ دارای عملکرد بین ‮‭4/96‬ تا 7 تن در هکتار بودند. صفت تعداد روز تا %‮‭50‬ گلدهی این ژنوتیپ ها بجز ‮‭012‬ بین ‮‭87‬ تا ‮‭96‬ روز (متوسط رس) بود. اکثر ژنوتیپ های انتخابی با بیش از 7 میلیمتر طول دانه از برنج های دانه بلند بودند.بنابراین این ژنوتیپ ها به عنوان ژنوتیپ های با طول دوره رشد مناسب، کیفیت مطلوب پخت و ظاهری دانه انتخاب شدند. واژه های کلیدی: برنج ، مقایسه عملکرد ، کیفیت دانه