مهدیه ساعی
رضا مقبلی دامنه

مزیت نسبی یکی از معیارهای مهم اقتصادی جهت برنامه ریزی تولید، صادرات و واردات است. در مطالعه حاضر وجود یا عدم وجود مزیت نسبی تولید غلات(گندم، جو و ذرت دانه ای) در منطقه جیرفت در سال زراعی ‮‭85-86‬ با استفاده از دو نوع شاخص شناسایی مزیت نسبی تعیین و با محصولات مهم جالیزی منطقه (سیب زمینی، خیار و گوجه فرنگی) مقایسه شد. شاخصهای نوع اول شاخص منفعت خالص اجتماعی، هزینه منابع داخلی و نسبت هزینه به منفعت اجتماعی و شاخصهای نوع دوم شاخص کارایی مزیت، مقیاس مزیت و شاخص جمعی مزیت بودند. بر اساس نتایج تحقیق و با استفاده از شاخصهای نوع دوم، به ترتیب متوسط عملکرد محصولات خیار، ذرت دانه ای و گوجه فرنگی و درجه تمرکز محصولات خیار، گوجه فرنگی، سیب زمینی و ذرت دانه ای نسبت به همه محصولات زراعی منطقه جیرفت بالاتر از متوسط کشور و نشاندهنده ترجیح کشاورزان منطقه به کشت این محصولات بود. بر مبنای شاخصهای نوع اول در شرایط فعلی منطقه، محصول خیار مزیت نسبی داشت. محاسبه ضرایب حمایت اسمی محصولات نشان داد که یارانه غیر مستقیم به تولید محصولات گندم، جو، سیب زمینی و ذرت دانه ای پرداخت شده است. بر اساس نتایج حاصل از ماتریسهای تحلیل سیاستی، در شرایط مداخله دولت سود بازاری برای تولیدکنندگان گندم، ذرت دانه ای، سیب زمینی و خیار وجود داشته است ؛ به علاوه، تنها نظام تولیدی محصول خیار دارای کارایی بوده و تولیدکنندگان دو محصول خیار و گوجه فرنگی در شرایط مداخله دولت نسبت به تجارت آزاد، سود کمتری کسب کرده اند. کلید واژه ها: مزیت نسبی، هزینه منابع داخلی، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی، غلات، محصولات جالیزی، منطقه جیرفت