محمدهادی داودی
مهدی حبیبی

پژوهش حاضر یکی از سلسله پروژه های پژوهشی است که به منظور تهیه دستورالعمل طراحی بندهای تراوای انعطاف پذیر کوتاه انجام می شود. بند پارهصسنگی یک سازه هیدرولیکی است که در شرایط سیلابی از طریق کنترل و تخلیه تدریجی بخشی از حجم جریان ورودی، موجب کاهش دبی عبوری به پایینصدست شده و لذا با افزایش فرصت نفوذ آب به بستر نفوذپذیر رودخانه، تغذیه سفره آب زیرزمینی را افزایش می دهد. یکی از مهم ترین مشخصهصهای این بند، تراوایی و قابلیت عبور آب و رسوبات ریزدانه و معلق از بدنه آن میصباشد. در نتیجه نباید رسوبات ریزدانه در درون بدنه و کف مخزن بالادست آن ترسیب کند. برای حفظ تراوایی این بندها، به ویژه در دوران سیلابی رودخانه، طراحی این بندها باید به نحوی صورت گیرد که همواره گرادیان هیدرولیکی موجود در آن بالاتر از مقدار حداقلی که به "گرادیان هیدرولیکی بحرانی برای انتقال رسوب" موسوم است باشد. در پژوهش حاضر با انجام آزمایش های تجربی بر یک بند پارهصسنگی مستطیل شکل، به بررسی رابطه گرادیان هیدرولیکی بحرانی و پدیده انتقال رسوبات غیرچسبنده در بندهای پارهصسنگی پرداخته شده است. آنگاه با استفاده از آنالیز ابعادی و رگرسیون غیرخطی، یک رابطه نمایی برای محاسبه گرادیان هیدرولیکی بحرانی و یک رابطهص نمایی چندمتغیره برای محاسبه دبی انتقال رسوبات از داخل بندصهای پاره-سنگی در حالت جریان متلاطم ارایه شده است. همچنین نتایج بدست آمده از آزمایشصها برای گرادیان هیدرولیکی بحرانی و دبی انتقال رسوبات و نتایج حاصل از روابط بدست آمده با یکدیگر مقایسه شده و تطبیق خوبی بین آنها مشاهده گردید. واژه های کلیدی: بند پارهصسنگی، گرادیان هیدرولیکی بحرانی، رسوب غیر چسبنده، انتقال رسوب از بدنه بند تراوا