احمد حیدری
حسن ابراهیمی کولایی
معین الدین رضوانی
سعید عباسی
محمد شعبانیان
مهدی جهانگیری
محمد چهارمحالی
عباس نوروزی

تراکم خاک موجب کاهش خلل و فرج خاک و در نتیجه افزایش مقاومت و چگالی ظاهری خاک می شود. این تغییرات، حرکت آب و هوا در خاک و نیز نفوذ ریشه را در خاک محدود می کنند و باعث کاهش جوانه زنی و در نهایت ممکن است باعث کاهش عملکرد محصول شود. برای کاشت چغندرقند، نیاز است که تراکتور و ماشین های مختلف چندین بار بر روی زمین حرکت کنند که این عاملی جهت متراکم شدن دوباره خاک و از بین رفتن اثرات خاک ورزی قبلی می باشد. بنابراین اگر مجددا بعد از کاشت، بین ردیف ها، خاک ورزی انجام شود، می تواند اثرات مثبتی روی کاهش فشردگی خاک و حتی روی عملکرد محصول داشته باشد. این تحقیق با هدف خاک ورزی بین ردیفی به منظور کاهش اثرات منفی تراکم خاک و نیز نرم کردن خاک اطراف ریشه چغندرقند به مدت 2 سال (1396-1395) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اکباتان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در قالب طرح آزمایشی اسپلیت پلات (کرت های خرد شده) اجرا شد. آبیاری در دو سطح (I1-100% نیاز آبی گیاه و I2- 75% نیاز آبی گیاه) به عنوان عامل اصلی و خاک ورزی بین ردیفی در چهار سطح (T1- کولتیواتور مرکب مجهز به تیغه های قلمی و هلالی T2- کولتیواتور هلالی T3- کولتیواتور هلالی+ نیمه زیرشکن به عمق 35-30 سانتی متر و T4- ماشین مرکب روتیواتور بین ردیفی مجهز به کولتیواتور دوار و تیغه پنجه غازی) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. در حین آزمایش برخی خواص فیزیکی خاک شامل چگالی ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک اندازه گیری شدند. در پایان فصل رشد، عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید اندازه گیری و محاسبه شدند. نتایج نشان داد که اثر روش های خاک ورزی بین ردیفی بر شاخص های چگالی ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک معنی دار شدند و تیمار T3 نسبت به بقیه تیمارها بیشترین اثر را بر کاهش چگالی ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک داشتند. اثر روش های خاک ورزی بین ردیفی و سطوح آبیاری بر عملکرد ریشه و شکر سفید معنی دار نبودند.کلمات کلیدی: تراکم خاک، زیرشکنی بین ردیفی، کولتیواتور، نیاز آبی.