اثر گوگرد و کمپوست بر افزایش جذب عناصر توسط گندم در یک خاکی آهکی

گوگرد علاوه بر این که پنجمین عنصر غذایی مورد نیاز گیاه است، به لحاظ اثرات جانبی مفیدی که در اسیدی کردن موضعی خاک و افزایش قابلیت انحلال سایر عناصر غذایی دارد، اهمیت پیدا می کند. در بسیاری از خاکها، به دلیل بالا بودن PH و فراوانی یون کلسیم، به رغم فراوانی برخی عناصر غذائی، مقدار محلول و قابل جذب این عناصر غذایی، مقدار محلول و قابل جذب این عناصر کمتر از مقدار مورد نیاز گیاه است که روش متداول برای مقابله با این کمبودها، استفاده از کودهای شیمیایی است که علاوه بر بهای زیاد و بازدهی کم، خطر آلودگیهای زیست محیطی را نیز بهمراه دارند (3و6) . در حالی که گوگرد، به دلیل ظرفیت اسکیده شدن و تولید اسید سولفوریک، پتانسیل لازم برای کاهش پی.اچ خاک را حداقل در مقیاس کوچک، پتانسیل لازم برای کاهش پی.اچ خاک را حداقل در مقیاس کوچک اطراف ذرات خود دارا بوده و بنابراین می تواند به خصوص در منطقه ریزوسفر، در انحلال ترکیبات غذایی نامحلول و آزاد شدن عناصر ضروری موثر واقع شود. اثرات مفید کاربرد گوگرد در خاکهای زیر کشت، مانند افزایش عملکرد محصول، کاهش PH خاکهای آهکی و نیز افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی، در نتیجه تحقیقات Lindemann , Cifentes به اثبات رسیده است. نتایج تحقیقات Kalbasi و همکاران در خصوص اثر گوگرد آسیاب شده در افزایش جذب عناصر توسط ذرت سورگوم و سویا، ناشن داد که جذب آهن و روی توسط گیاه افزایش و جذب منگنز کاهش یافت. با این وجود مشکل عمده ای که بعد از مصرف گوگرد در خاکهای زراعی مطرح خواهد بود، اکسیداسیون آن می باشد. این عمل، با کمک باکتریهای تیوباسیلوس که در شرایط هوازی در خاک زندگی می کنند، امکان پذیر است. ولی متاسفانه با توجه به مقدار بسیار کم مواد آلی خاکهای زراعی ایران، تعداد و فعالیت این باکتریها در خاکهای ایران محدود می باشد. چه این باکتری در شرایط مطلوب مخصوصا مواد آلی و رطوبت مناسب قادر به رشد و تکتیز بوده و فعالیت می باشد. (4) پذیرا (1) در گزارشی یادآور می شود که در فرایند اکسیداسیون گوگرد خاک عواملی نظیر وجود و چگونگی فعالیت میکروارگانیزمهای خاک، دما، تهویه، رطوبت مطلوب و اسیدیته خاک نقش دارند. که کمپوست اکثر این شرایط را ایجاد می کند. نتایج تحقیقات سمر و ملکوتی (2) و Lindemann , Cifuentes (6) همگی دلالت بر این دارند که مصرف توام گوگرد و کودهای آلی اثری به مراتب بهتر از گوگرد تنها در افزایش عملکرد محصول و افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی خاک داشته است. لذا با توجه به تولید روزانه هزارها تن گوگرد مازاد در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کشورمان، مشکل نگهداری و پایین بودن قیمت صادراتی آنها از یک سو، آهکی بودن خاکهای منطقه و پایین بودن قابلیت جذب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در آنها از سوی دیگر، باعث شد تا با هدف بررسی امکان استفاده از گوگرد و کمپوست در افزایش جذب عناصر توسط گیاه، این تحقیق در خاکهای اهکی منطقه گچساران به مرحله اجرا درآید.