نسترن صابری - کارشناس یارشد طراحی پارچه و لباس، دانشگاه معماری و هنر پارس، تهران
آمنه مافی تبار - استادیار، عضو هیئت علمی گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران

پرندگان شکاری همچون عقاب، در گذر تاریخ به صورت نمادین بر آثار هنری ایران نقش بسته اند. قدمت این تفکر اسطوره ای به هزاره های پیش از میلاد مسیح می رسد. در میان پرندگان، عقاب همواره در هنر ایرانی جایگاه والایی داشته است. در گروه وسیعی از آثار هنری منتسب به دوره ساسانی نیز این نقش قابل رؤیت است که بر تفکرات مذهبی رایج در آن عصر گواهی می دهد. حال پرسش این است: «نقش عقاب، در آثار هنری عهد ساسانی چه معنای نمادینی را در خود مستتر ساخته است؟» هدف اصلی این پژوهش حصول به معنای نمادین و اسطوره ای نقش عقاب با رجعت به بستر فرهنگی آن عصر است. بر این اساس، این مقاله به شیوه تحلیلیتاریخی و با بهره گیری از مطالعات اسنادی به بررسی نقش عقاب در حوزه های متفاوت هنری عصر ساسانی همچون منسوجات، فلزکاری، سنگ نگاره و مهرسازی می پردازد. نتیجه نشان می دهد نقش عقاب بیان نمادینی از شجاعت، قدرت، سلطنت، جنگاوری، پیروزی و حمایت الهی است که درنهایت به ظهور مصداقی ایزد مهر (میترا) در آیین مزدیسنی تعبیر می شود و به سبب نزدیکی اهورامزدا و ایزد مهر، به تأیید مقام پادشاهی بر زمین جهت برقراری راستی و عدالت معنی می دهد

ساسانی، نقش، منسوجات، فلزکازی، سنگ نگاره، عقاب